Παρασκευή 17 Ιανουαρίου 2014

Μια χώρα που αρνείται ν' αλλάξει.


Δεν θέλω να κάνω τον έξυπνο, ούτε να τα ισοπεδώσω όλα, αλλά συμβαίνουν διαχρονικά τόσα πολλά αντιφατικά και παράξενα σ’ αυτόν τον τόπο, που είναι αδύνατον να μην αισθανθείς με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ότι ενώ οι ανάγκες κι οι απαιτήσεις της ζωής είναι άλλες, η εξέλιξη των πραγμάτων ακολουθεί εντελώς διαφορετική ή –τις περισσότερες φορές– αντίθετη κατεύθυνση. Είναι εντυπωσιακό το πόσο συχνά έχει συμβεί, εκείνο που η «κοινή λογική» επισημαίνει ως λάθος, ν’ αποφασίζεται και να εφαρμόζεται από τις κυβερνήσεις σε πείσμα και της λογικής και του –λεγόμενου– «δημοσίου συμφέροντος».

Στο παρελθόν, μπορεί το φαινόμενο αυτό να ερμηνευόταν από τον εν πολλοίς αποσπασματικό και κατά περίπτωση τρόπο άσκησης των δημόσιων πολιτικών και να διασκεδάζονταν οι εντυπώσεις για την κοινή γνώμη με την πασίγνωστη γενίκευση «έτσι είν’ η Ελλάδα». Επειδή όμως στις μέρες μας βιώνουμε όλοι –και μάλιστα με πολύ σκληρό τρόπο– πού οδηγήθηκε εκείνη η Ελλάδα, επιβάλλεται πλέον η διαχείριση των δημόσιων υποθέσεων ν’ ακολουθεί συγκεκριμένο σχεδιασμό και να είναι πλήρως αιτιολογημένη.

Τα παραδείγματα πάμπολλα και σχεδόν καθημερινά. Το πιο πρόσφατο απτό δείγμα είναι ο τρόπος με τον οποίο θεσπίστηκε κι ανακλήθηκε η απόφαση για το 25ευρω στα νοσοκομεία. Άλλο; Αναβάλλεται για φέτος η εξέταση των περίπου 75.000 μαθητών της Α΄ τάξης του Λυκείου με θέματα από την τράπεζα θεμάτων, όπως προβλέπει ο νέος νόμος για τις αλλαγές στα λύκεια, που τέθηκε σε εφαρμογή με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς τον Σεπτέμβριο. Τρίτο; Με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Διοικητικής Μεταρρύθμισης επανασυστάθηκαν Υπηρεσίες Δημοσιονομικού Ελέγχου που είχαν καταργηθεί μόλις πριν έναν χρόνο ως συνέπεια του γεγονότος, ότι μετά τις προηγούμενες εκλογές ανασυστάθηκαν Υπουργεία που είχαν συγχωνευθεί λίγο καιρό πριν. Πέραν αυτών, ήδη η δημόσια διοίκηση της χώρας είναι έτοιμη να εισάγει ένα νέο σύστημα αξιολόγησης, ενώ σχεδιάζεται και νέο σύστημα –όλο «νέα συστήματα» εφαρμόζονται σ’ αυτό το κράτος αλλά ένα αποτέλεσμα της προκοπής δεν μπορούμε να πάρουμε(!)– βαθμολογικής εξέλιξης των δημοσίων υπαλλήλων, αν και το προηγούμενο του 2010 δεν έχει κάν δοκιμαστεί πλήρως στην πράξη.

Καθένας θα μπορούσε ν’ ανακαλέσει εύκολα κι άλλες περιπτώσεις ή περιστατικά, που επιβεβαιώνουν τη διαχρονική επιβίωση αυτής της ατελέσφορης κι αναποτελεσματικής διαδικασίας. Αυτό το καθημερινό σχεδόν πολυδάπανο και ψυχοφθόρο για τη διοίκηση και τους πολίτες ράβε – ξήλωνε που κοστίζει πανάκριβα, όχι μόνο στην αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα του κράτους, αλλά προπαντός στους φορολογούμενους, οι οποίοι ενώ υποβάλλονται σε τόσες καθημερινές οικονομικές θυσίες για να εξυπηρετείται και να στηρίζεται η λειτουργία του, εξακολουθούν να ταλαιπωρούνται και να βασανίζονται σε ουρές, γκισέ και ταμεία.

Πώς περιμένουμε μετά να πάει μπροστά αυτό το κράτος; Ποιες διοικητικές δομές έχουν τη δύναμη κι είναι σε θέση να στηρίξουν την όποια προσπάθεια ανόρθωσης της χώρας; Ποια αποδεκατισμένη ιεραρχία και ποιο διαλυμένο έμψυχο δυναμικό; Συνηθίζουμε ν’ αναφερόμαστε στους δημοσίους υπαλλήλους μόνο αν κατηγορούνται, απαξιώνονται, λοιδορούνται. Έχουμε μάθει ν’ αναφερόμαστε στις δημόσιες υπηρεσίες μόνο αν πρόκειται να τις καταγγείλουμε, να τις κλείσουμε, να τις ιδιωτικοποιήσουμε. Όποια άλλη ενασχόληση με τα θέματα αυτά είτε είχε επικοινωνιακούς στόχους, είτε εξυπηρετούσε μικροκομματικές σκοπιμότητες. Τη μια να βγει ο υπουργός στην τηλεόραση να κάνει μια δήλωση ή να δώσει μια συνέντευξη, την άλλη να τακτοποιήσουμε μερικούς ψηφοφόρους, να βολέψουμε κάποιους συνδικαλιστές, να προωθήσουμε κάποιους ημετέρους.

Φτιάξτε κύριοι υπουργοί καινούργια συστήματα. Βάλτε στόχους, σχεδιάστε προγράμματα, περιγράμματα, οργανογράμματα. Φτιάξτε γενικούς διευθυντές. Φέρτε τους αποφοίτους της «Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης» στις πιο υψηλές θέσεις της ιεραρχίας. Τα έχουν δοκιμάσει πολλοί –αν όχι όλοι– από τους προκατόχους σας. Τα αποτελέσματα από πενιχρά έως ανύπαρκτα, τα βιώνουν οι πολίτες, τα υφίστανται οι δημόσιοι υπάλληλοι, τα πληρώνει το κράτος.

Όσο επιχειρείται να διευθετηθούν τα επιφαινόμενα και δεν αντιμετωπίζονται με τόλμη οι δομικές παθολογίες της δημόσιας διοίκησης, που σχετίζονται με την ιδιοκτησιακή αντίληψη του κράτους από την εκάστοτε κυβέρνηση, όσες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις κι αν θεσπιστούν θα μείνουν στα χαρτιά, νόμοι που θα έχει αλλάξει μόνο ο αριθμός και η χρονολογία τους, εφόσον η βασική τους φιλοσοφία, το πνεύμα τους, θα εξακολουθεί να διαπνέεται από τη στενή κομματική αντίληψη, από τη στείρα εκμετάλλευση ανθρώπων και μέσων.

Εκεί έχει χαθεί το παιχνίδι και τα τόσα χρόνια της λιτότητας, της ύφεσης, της δυστυχίας της χώρας. Το κράτος έχει μείνει ουσιαστικά ανέγγιχτο από τους κυβερνώντες. Όπου έχει κάτι αλλάξει, είναι μόνο εκεί που οι «μνημονιακές» –λεγόμενες– υποχρεώσεις, όχι μόνο δεν χωρούσαν αναβολή, αλλά ήταν κι οι πιο «εύκολες». Οι περικοπές των δώρων, των μισθών, των επιδομάτων ήταν η εύκολη λεία. Από ‘κει και πέρα όλα στο πόδι κι όλα στο γόνατο, όλα όσα, δηλαδή, δεν έγινε προσπάθεια να τα ξαποστείλουμε στις καλένδες. Η εφεδρεία κι η διαθεσιμότητα θεσπίστηκαν ως ανάγκη από τα πράγματα κι αφού η τρόικα απειλούσε να μην ξαναδώσει σεντ. Βρέθηκαν στο δρόμο άνθρωποι δίχως κριτήρια κι αξιολόγηση τη στιγμή που παρατρεχάμενοι και σύμβουλοι δεν χωράνε στα υπουργικά γραφεία κι όταν οι εταιρείες συμβουλευτικών υπηρεσιών δεν προλαβαίνουν να εργάζονται ετοιμάζοντας νομοσχέδια και διατάξεις.

Μήπως θυμάται κανένας πότε έγιναν οι τελευταίες θεσμικές αλλαγές στη δημόσια διοίκηση, όπως η «Διαύγεια» ή το open gov; Το 2010. Έχετε δίκιο, είναι πολύ μακριά για να φτάσει πια η μνήμη μας ως εκεί κι ας ήταν παρεμβάσεις ουσιαστικές, που σηματοδοτούσαν τη βούληση για αλλαγές στο κράτος. Από τότε το σκοτάδι, τα λόγια, ο κουρνιαχτός, το χάος. Κι όμως, αν γρήγορα από τότε είχαν τρέξει οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, είναι βέβαιο, ότι, ούτε τόσο μεγάλη ανάγκη για οριζόντια οικονομικά μέτρα θα υπήρχε κάθε τρεις και λίγο, ούτε η αξιοπιστία της χώρας διεθνώς θα βρισκόταν εκεί που βρίσκεται. Αν πιστεύαμε, δηλαδή, ότι είναι απαραίτητο να επέλθουν αλλαγές στο κράτος, ανεξάρτητα αν το γράφουν ή όχι τα μνημόνια, και ν’ αντιμετωπιστούν εγκαίρως οι πασιφανείς δυσλειτουργίες του. Αν εκτιμούσαμε, ότι είναι προτιμότερο να προστατευθούν οι απαραίτητες θέσεις εργασίας στο δημόσιο μέσα από έναν αντικειμενικό σχεδιασμό αναγκών και λειτουργιών κι όχι μέσω της αδράνειας, της αναβολής ή της φυσικής αποχώρησης.

Ίσως, όσοι επιμένουν ακόμα σ’ αυτή τη χώρα να σκέφτονται, αντιλαμβάνονται γιατί η τρόικα αναβάλει διαρκώς την επίσκεψή της ή γιατί όλο το βάρος της προσπάθειας έχει πέσει τον υπουργό Οικονομικών, με τα γνωστά αποτελέσματα και οδυνηρές συνέπειες για όλους. Διαλαλούμε, ότι «ο λαός δεν αντέχει άλλο» –κι είναι ασφαλώς αλήθεια– κι ότι το πλεόνασμά μας είναι αρκετό για να μας διασφαλίσει την έξοδο στις αγορές, παραβλέποντας –ασφαλώς σκόπιμα– ότι μ’ αυτή τη δημόσια διοίκηση, μ’ αυτό το κράτος, μ’ αυτή την αντίληψη διακυβέρνησης, όλα είναι επισφαλή και πρόσκαιρα, ότι το μόνο που μπορεί να δούμε, θα είναι η πόρτα της εξόδου, αλλά όχι στις αγορές, αλλά από την ΟΝΕ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πολιτική βούληση για αλλαγή του κράτους απαιτείται κι όχι νόμοι επί νόμων κι εγκύκλιοι επί εγκυκλίων. Τι και πώς πρέπει ν’ αλλάξουν το γνωρίζουν ακόμα κι οι πέτρες. Όροι όπως η διαφάνεια, η αποκέντρωση, η απλούστευση διαδικασιών, η αναδιάρθρωση έχουν πλειστάκις ταλαιπωρηθεί από πολιτικούς και ειδήμονες. Επιτροπές κι ομάδες για μελέτες είναι διαχρονικά αμέτρητες, πορίσματα δε κι εκθέσεις ων ο αριθμός ουκ έσται τέλος. Κανείς όμως ως τώρα –ειδικά τώρα– είχε το σθένος «να πιάσει τον ταύρο απ’ τα κέρατα».

Ποιος, λοιπόν, είναι τόσο αφελής να πιστεύει, ότι αυτό το κράτος μπορεί να εκσυγχρονιστεί και ν’ αλλάξει επειδή –λέει– θα μπει πλαφόν στην αξιολόγηση των «αρίστων»; Εδώ ακόμα κι η αξιωματική αντιπολίτευση στο όνομα αυτού του κράτους περιμένει πώς και πώς να «πιει νερό» φτάνοντας ως τις εκλογές και κατά τα άλλα... Στάχτη και μπούλμπερη.

10 σχόλια:

  1. Βαγγέλη, το άρθρο σου πραγματικά με βρίσκει απολύτως σύμφωνο και χωρίς να θέλω να είμαι απόλυτος, θεωρώ πως θα βρει σύμφωνους και όλους όσους το διαβάσουν. Δεν εκφράζεις τίποτα άλλο παρά την απλή και κοινή λογική, την οποία όμως οι έχοντες την αρμοδιότητα να λαμβάνουν αποφάσεις για κάποιο, αδιόρατο σε μένα, λόγο την παραγκωνίζουν βάζοντας στη θέση της σκέψεις... παράλογες! Και αδικαιολόγητες θα έλεγα. Προσυπογράφω λοιπόν το άρθρο σου με μια μικρή μόνο διαφωνία που αφορά στο κομμάτι των αποφοίτων της «Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης»... Με την πλειονότητα των παιδιών αυτών που έτυχε να συνεργαστούμε διαπίστωσα πως... έπρεπε να κρατήσω μικρό καλάθι γιατί τα κεράσια ήταν... άφαντα! Κι ας με συγχωρέσουν όσοι τυχόν το διαβάσουν αυτό, αλλά δυστυχώς είναι η προσωπική μου εμπειρία...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Κώστα, επί της ουσίας δεν υπάρχει διαφωνία, αφού τα εισαγωγικά, αυτή ακριβώς την επιφύλαξή σου θέλουν να τονίσουν. Συμφωνούμε απολύτως.

      Διαγραφή
  2. Εχει τόσο δίκιο Ευάγγελε!
    Αλλά πραγματικά νομίζω ότι δεν θέλουμε να αλλάξουμε!
    Δεν ξέρω γιατί, δεν νομίζω ότι είναι το βόλεμα μόνο έχουμε ποτιστεί με καταστάσεις και νοοτροπίες που δεν μπορούμε να τις αποτινάξουμε.
    Ελπιζω σε ένα θαύμα!
    Την καλησπέρα μου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η δημόσια διοίκηση έχει ανάγκη από αλλαγές, 'Ελενα, όλοι το αναγνωρίζουμε, αλλά το κρίσιμο είναι πότε αυτές θα γίνουν και προς ποια κατεύθυνση θα κινηθούν. Διαχρονικά έχουμε χορτάσει "μεταρρυθμίσεις" και συστήματα αξιολόγησης... 'Ασε...

      Διαγραφή
  3. Ίσως δεν έχω συμφωνήσει περισσότερο με άρθρο σου και το προσυπογράφω.
    Θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελούσε κείμενο βουλευτή της αντιπολίτευσης που διαβάστηκε μέσα στο Κοινοβούλιο. Με άδεια φυσικά τα έδρανα της συμπολίτευσης για να μην ενοχλούνται τα αυτιά των "σωτήρων" μας.

    Το ράβε-ξήλωνε (με μια απίστευτη εμμονή στο "ξήλωνε") ίσως αποτελεί την μοναδική τακτική που δεν πρόκειται ΠΟΤΕ να αλλάξει στον τόπο. Δεν είναι θέμα δομής του εγκεφάλου, είναι ότι πρόκειται για δοκιμασμένη συνταγή που δεν υπάρχει λόγος να αλλάξει αφού …αρέσει!
    Θα σου πρότεινα να διαβάσεις ένα εξαιρετικό άρθρο στο Λόγος Παράταιρος και θα καταλάβεις το γιατί.

    Για να καταλάβουν όσοι μας διαβάζουν τι πρόκειται να γίνει: μόνο το 25% των υπαλλήλων θα μπορεί να παίρνει άριστα, ενδιάμεση βαθμολογία θα μπορεί να παίρνει το 60%, ενώ την χαμηλότερη βαθμολογία θα παίρνουν το 15% των υπαλλήλων.
    Είμαι εγώ ας πούμε προϊστάμενος 100 ατόμων. Σε όσους μου κάνουν τα χατίρια, με γλύφουν, μου ρουφιανεύουν κλπ θα βάζω άριστα. Σε όσους έχω εν αναμονή για να με αρχίσουν στο γλείψιμο θα βάζω μέση βαθμολογία, ενώ όσους δεν γουστάρω θα τους καταποντίζω.
    (εκτός και αν νομίζετε ότι οι προϊστάμενοι είναι άμεπτου ηθικής)

    Αυτή λοιπόν η τελευταία σε βαθμολόγηση κατηγορία θα αποτελεί και τη δεξαμενή των απολύσεων. Εάν στην κατηγορία αυτή βρίσκονται και συνδικάλες, κινδυνεύει και η δική μου θέση. Άρα σβήνω αυτούς και εγγράφω άλλους, μη κομματόσκυλα. Έτσι, γιατί πρέπει να πιάσω τα νούμερα. Ακόμη και την απίθανη περίπτωση που είναι όλοι ικανότατοι υπάλληλοι, εγώ είμαι υποχρεωμένος να βγάλω στη σέντρα το 15%. Ακόμη και αν είναι όλοι άχρηστοι, εγώ πρέπει να βρω τους …άριστους!!!

    Να σας δώσω τον αριθμό μου, όταν αυτή η χώρα αλλάξει προς το καλύτερο να με πάρετε τηλέφωνο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Εκτιμώ την ευθυκρισία σου, Πέτρο και τη γνώση που (υποθέτω) έχεις για το θέμα εκ των έσω.

      Θεωρώ ότι υπό τις παρούσες συνθήκες, αν δεν εμπεδωθεί εμπιστοσύνη μεταξύ των δημοσίων υπαλλήλων, οι όποιες αλλαγές και νέες ρυθμίσεις είναι καταδικασμένες σε αποτυχία.

      Η απόσταση λόγων και έργων είναι πολύ μεγάλη γι΄αυτό νομίζω θα πρέπει να καταβληθεί μεγάλη προσπάθεια. Διατηρώ όμως πολλές επιφυλάξεις (και συμμερίζομαι τις δικές σου) για τη δυνατότητα των όποιων αλλαγών να προκαλέσουν αναστροφή του κλίματος, αν προηγουμένως δεν υπάρξει αλλαγή νοοτροπίας των κυβερνώντων.

      Χαίρομαι που η ανάρτηση σου άρεσε και σ' ευχαριστώ.

      Διαγραφή
  4. Πιστεύω τίποτα πια δεν μπορούμε να περιμένουμε όταν όλα ανατρέπονται με μόνο μια διυπουργική απόφαση και παραγκονίζονται νόμοι ετών!

    Τα παραδείγματα είναι πάμπολα αποφάσεις επι των αποφάσεων για να καλύψουν τα ανόητα λάθη τους!

    Ηλιόλουστα ζεστά με ίχνος αισιοδοξίας γιαυτό το έρημο κράτος!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γειά σου, zoyzoy! Καλοδεχούμενα τα ηλιόλουστά σου και το ίχνος της αισιοδοξία σου το καρφιτσώνω στο πέτο!

      Εκεί που έπρεπε να έχουν τρέξει οι αλλαγές, δεν έχει κινηθεί φύλλο. Αντίθετα, με την απραξία κατατρέχονται εργαζόμενοι για να καλυφθούν όπως - όπως οι ασυνέπειες στις δεσμεύσεις. Κρίμα.

      Ηλιόλουστα και τα δικά μου ταξιδεύουν για Σύρο ανάλαφρα με το δροσερό αεράκι!

      Διαγραφή
  5. Ευτυχώς θυμόμαστε Ευάγγελε. Και την περιβόητη Διαύγεια, και το πολυγλωσσικό σχολείο της κυρίας Διαμαντοπούλου και την οικογένεια που θα έχει τουλάχιστον έναν εργαζόμενο. Κι όλες τις γελοιότητες που ζήσαμε και ακούσαμε τα τελευταία χρόνια.
    Ο θυμός και η απογοήτευση δώσανε τη θέση τους στο πείσμα και την πεποίθηση ότι θα ανατραπούν τα πράγματα. Δεν πάει άλλο!
    Να'σαι καλά και καλή εβδομάδα να έχεις. Συγχαρητήρια για άλλη μια φορά, για το πλήρες και τεκμηριωμένο άρθρο σου!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η ισοπέδωση κι η απόρριψη για μικροκομματικούς λόγους και σκοπιμότητες είναι η αιτία πολλών -αν όχι όλων- των κακοδαιμονιών και της δημόσιας διοίκησης και της χώρας, Μαρία. Αντί να βλέπουμε "τι λέει;" προσέχουμε μόνο "ποιος το λέει" κι ανάλογα συμφωνούμε ή διαφωνούμε.

      Εμείς "πηγαίνουμε" τα πράγματα, όπως πάντα. Μακάρι, τώρα που νομίζουμε ότι είδαμε κατάματα την αλήθεια, ν' αποδείξουμε έμπρακτα ότι μαθαίνουμε από τα λάθη μας για να μην ξαναλέμε λίγο αργότερα πάλι τα ίδια.

      Σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Η γνώμη σου είναι σημαντική.

      Διαγραφή

Καλοπροαίρετα