Σηκώστε το παραβάν (ή το γάντι).

Πού βρίσκονται οι άνθρωποι; Σε ποιον πλανήτη ή διάσταση έχουν διακτινιστεί; Ότι όσοι έχουν εναπομείνει αποφεύγουν, διστάζουν ή ντρέπονται να πουν ότι είναι ΠΑΣΟΚ δεν το βλέπουν; Δεν αντιλαμβάνονται, ότι εκείνοι που ακόμα παραμένουν, παρακολουθούν αποσβολωμένοι, αμήχανοι κι απογοητευμένοι τα διαδοχικά εγχειρήματα διάσωσης του κόμματος που μόλις πριν λίγα χρόνια εξέφραζε το 45% σχεδόν του εκλογικού σώματος; Δεν μπορούν να καταλάβουν, ότι περισσότερο από τις περιοριστικές πολιτικές και τα διαδοχικά μέτρα, εκείνο που πληγώνει τη βάση του ΠΑΣΟΚ είναι οι έριδες κι οι διαμάχες μεταξύ των στελεχών του;

Φυσικά, είναι πολλά τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν κι έχουν οδηγήσει το ΠΑΣΟΚ σ' αυτή τη δεινή θέση. Δεν είναι μόνο η ηγεσία. Δεν είναι -πολύ περισσότερο- η φίρμα. Σίγουρα παίζουν κι αυτά το ρόλο τους, ψυχολογικά και συναισθηματικά. Δύσκολα διαγράφεις μονοκονδυλιά δεσμούς μιας ολόκληρης ζωής. Για κάποιους από πενήντα, εξήντα και πάνω κάτι τέτοιο ίσως είναι κι αδιανόητο. Όλοι αυτοί όμως, εκείνοι που δεν έχουν την εξάρτηση της εξουσίας και το σύνδρομο της καρέκλας, μπορούν ν' ακολουθήσουν τον Παπανδρέου, τον Βενιζέλο, τον Χρυσοχοϊδη ή την Γεννηματά από ένστικτο, από συνήθεια, από συναισθηματική ταύτιση, ανεξάρτητα τι θα γράφει η ταμπέλα στο μαγαζί.

Η αλήθεια είναι ότι μετά το Βενιζέλο το πράγμα δυσκόλεψε. Το κλίμα βάρυνε. Ο σημερινός αρχηγός του ΠΑΣΟΚ δεν μπόρεσε να δημιουργήσει επικοινωνιακούς δεσμούς με τη βάση. Δεν κατάφερε να συνδεθεί με μια «αγαπησιάρικη σχέση» με «το όλον ΠΑΣΟΚ». Δεν κατάφερε να πείσει για την αναγκαιότητα της παρουσίας του στην ηγεσία. Προκάλεσε αντιθέσεις και διατήρησε αποστάσεις. Ταυτόχρονα, το περιβάλλον κι ο κομματικός περίγυρος που τον πλαισίωσε, κάθε άλλο παρά μπορούσε να «μιλήσει» στους ψηφοφόρους. Τα «βαριά» ονόματα επί των ημερών του, άλλοι διακριτικά κι άλλοι πομπωδώς, απομακρύνθηκαν και ξέκοψαν τους δεσμούς τους με το κόμμα. Σιγά – σιγά το ίδιο έκανε κι ο πολύς κόσμος. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, ο Ευάγγελος Βενιζέλος επιδιώκει να διατηρηθεί στο προσκήνιο, διατηρώντας την επαφή του με την εξουσία πρωτίστως και δευτερευόντως τη διάσωση του κόμματός του, μέσα από σχήματα που μόνο μέρος της εκλογικής βάσης του ΠΑΣΟΚ μπορούν να συσπειρώσουν. Ανοίγει δρόμο στο αδιάβατο.

Ο Γιώργος Παπανδρέου απ' την άλλη, τι ζητάει; Είχε την ευκαιρία του, αγκαλιάστηκε από τον κόσμο του ΠΑΣΟΚ, στηρίχτηκε επί μακρόν, έγινε πρωθυπουργός. Ο κόσμος εμπιστεύτηκε τις καλές προθέσεις και τους οραματισμούς του. Λοιπόν; Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Δεν αναφέρομαι στην χρεοκοπία, τα μνημόνια κι όσα ακολούθησαν. Σιγά μη γίνω εκ του ασφαλούς, μετά Χριστόν προφήτης, αλλά τώρα, ομολογώ, δεν κατανοώ, ύστερα από όσα έχουν συμβεί τι ζητάει. Συνέδριο, αλλαγή ηγεσίας. ΟΚ, τώρα; Άφησε το κόμμα ή δεν το άφησε; Παραιτήθηκε ή όχι; Υπονομεύτηκε, συκοφαντήθηκε. ΟΚ. Έμεινε να πολεμήσει μέσα στο κόμμα; Έμεινε να υπερασπιστεί τις πολιτικές του επιλογές; Τα λάθη ή τα σωστά του; Τότε, «στη βράση» πετυχαίνουν ή όχι οι αλλαγές. Σίγουρα υπάρχει μια μεγάλη μερίδα υποστηρικτών του που θα τον ήθελε και πάλι στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ. Είναι όμως σοβαρά πράγματα αυτά; Μάλλον για παιδαριώδη και πεισματάρικα μου φαίνονται και περισσότερο πλέον αποκαρδιώνουν παρά συσπειρώνουν. Κάνει άλμα στο κενό.

Το ΠΑΣΟΚ, αν έχει σήμερα λόγο ύπαρξης, είναι γιατί είναι κάτι πέρα από τους κυρίους Βενιζέλο και Παπανδρέου. Το «ΠΑΣΟΚ» -και το γράφω εντός εισαγωγικών για να συνεννοούμαστε- μπορεί να εκφράσει με πληρότητα και επάρκεια αυτό που σήμερα ονομάζεται κεντροαριστερά. Έχει τις ιστορικές καταβολές, την ιδεολογική επάρκεια, τα ικανά στελέχη, την οργανωμένη βάση. Σε πείσμα όσων επιμένουν ότι δεν υπάρχει, βρίσκεται παντού. Είναι μέσα στην κοινωνία. Το ΠΑΣΟΚ, σε κάθε περίπτωση, είτε αρέσει, είτε όχι, είτε εντός, είτε εκτός εισαγωγικών, αποτελεί τη μεγαλύτερη δεξαμενή δυνάμεων των κομμάτων της χώρας. Από τη μια με τα στελέχη του, από την άλλη με τους πολίτες που το στήριζαν ή εξακολουθούν να το στηρίζουν. Δεν υπάρχει πολιτικός χώρος σήμερα, που να μην υπάρχουν κάποιοι, που με κάποιον τρόπο πέρασαν είτε ως βουλευτές ή στελέχη, είτε ως μέλη ή απλοί ψηφοφόροι από το ΠΑΣΟΚ. Εκεί βρίσκεται η λύση του γόρδιου δεσμού των πολιτικών εξελίξεων, στο κουβάρι των ΠΑΣΟΚων. Αρέσει, δεν αρέσει, επαναλαμβάνω.

Νυχθημερόν, η κεντροαριστερά από 'δω κι η κεντροαριστερά από 'κει και πουθενά η κεντροαριστερά. Στελέχη και προσωπικότητες πάνε πέρα - δώθε, περιφέρουν τις απόψεις και τους προβληματισμούς τους από πάνελ σε πάνελ, αλλά να συνεννοηθούν δεν καταφέρνουν. Υπερασπίζονται την ανάγκη αλλαγών και μεταρρυθμίσεων, αλλά «πλάτη» δεν τολμούν να βάλουν όλοι μαζί, να συμφωνήσουν για να τις διεκδικήσουν, για να τις επιβάλουν. Αν μετρήσουμε πόσοι ομιλούν για την κεντροαριστερά σήμερα θα χάσουμε το μέτρημα. Ας ψάχνουν όσο θέλουν, αν το ΠΑΣΟΚ κατορθώσει να συνεννοηθεί, θα το ψάχνουν. Γίνεται όμως και πώς; Δεν γίνεται. Πολύ φοβάμαι, ότι οι προσωπικές αντιθέσεις και διαφορές είναι μεγάλες, αγεφύρωτες. Τα πρόσφατα γεγονότα το επιβεβαιώνουν. Αυτό διαισθάνονται κι οι προβληματιζόμενοι περί την κεντροαριστερά κι αναζητούν εναγωνίως δεξιά κι αριστερά στέγη για τους προβληματισμούς και το πολιτικό τους μέλλον. Το ΠΑΣΟΚ υπό τις παρούσες συνθήκες δεν μπορεί να τους την εξασφαλίσει. Δεν διαθέτει, καλώς ή κακώς, έρμα αξιοπιστίας. Το ΠΑΣΟΚ σ' αυτή τη συγκυρία δεν καταφέρνει να πείσει και να συσπειρώσει ούτε κάν εκείνους που ταυτίζονται ή αισθάνονται ιδεολογικά προσκείμενοι.

Αν έφευγε ο Βενιζέλος τα πράγματα θα άλλαζαν; Μπορεί ναι, μπορεί και όχι. Αλλά το ζητούμενο είναι οι πολιτικές προτάσεις κι όχι μόνο τα πρόσωπα. Τα πρόσωπα μπορεί να προσθέσουν κάτι από την προσωπικότητα, τις γνώσεις, το ταλέντο ή τα χαρίσματά τους, όμως οι αποφάσεις τους κι οι επιλογές τους είναι εκείνες που τελικά θα κρίνουν την τύχη και την πορεία τους. Την επιτυχία ή την αποτυχία τους. Δες τον Τσίπρα. Ποιος τον εμπιστεύεται -με το χέρι στην καρδιά- για πρωθυπουργό; Ο Θεοδωράκης απ' την άλλη. Ωραίος στη σκηνική παρουσία, αλλά μόλις μπήκε στα βαθύτερα της πολιτικής πάτωσε, άρχισαν οι αστερίσκοι κι οι επιφυλάξεις. Δεν είναι εκεί το θέμα κι όσοι πηγαίνουν την κουβέντα στα πρόσωπα, είτε το κάνουν σκόπιμα για αποπροσανατολισμό, είτε αφελώς για να γίνεται συζήτηση.

Το ΠΑΣΟΚ έχει συνθλιβεί πολιτικά στις συμπληγάδες των μνημονίων. Έχει όμως απαξιωθεί κι από τα ίδια του τα στελέχη ηθικά και πολιτικά. Αν και σημαντικό τμήμα της κοινωνίας εξακολουθεί να το παρακολουθεί, φαίνεται να βαδίζει στο αδιάβατο, τη στιγμή που πρωτοκλασάτα και προβεβλημένα στελέχη του επιχειρούν ατάκτως άλματα στο πολιτικό κενό. Τι θα διακυβευόταν άραγε περισσότερο σ' αυτή τη συγκυρία, αν δοκίμαζε, προσκαλώντας όλους, να πραγματοποιήσουν μαζί ένα άλμα στο μέλλον; Ίσως αυτό που τώρα φαντάζει πρόκληση, αύριο ν' αποδειχτεί λυτρωτική υπέρβαση.

Ας σηκώσει κάποιος, επιτέλους, το γάντι. Τότε μόνο θα μπορέσουμε να δούμε όλοι τι ακριβώς γίνεται πίσω απ' το παραβάν. [Εκτός αν φοβούνται, ότι εκείνο που υπάρχει πλέον πίσω, είναι μόνο οι σκελετοί].

Photo: Stavrovelonia