Μείωση ΦΠΑ και δωρεάν ρεύμα. Πότε;

Δεν χάθηκα, ούτε ξεχάστηκα. Παρακολουθώ με απορία, ενδιαφέρον, αγωνία μερικές φορές, αλλά κυρίως με θλίψη κι απογοήτευση τα γεγονότα και τις εξελίξεις. Κάθε μέρα συνδυάζεται και δένει –αν εξαιρέσεις τις προσωπικές στιγμές, τις ώρες με την οικογένεια, της ξεκούρασης και της όποιας ψυχαγωγίας– με το κλίμα και την ψυχολογία που διαχέεται στο δημόσιο χώρο, αυτό που «εισπράττεις» από φίλους, αυτό που αντιλαμβάνεσαι ως πολίτης που ζει σ’ αυτή τη χώρα.

Δεν αναφέρομαι στη μιζέρια και το τίποτα της τηλεόρασης, που εξακολουθεί όμως –παρά τις επικρίσεις και τη φτήνια της– ν’ αποτελεί τον υπ’ αριθμό ένα φορέα ψυχαγωγίας κι ενημέρωσης για την πλειοψηφία, αλλά στην βαριά ατμόσφαιρα μέσα στην οποία κινούνται οι περισσότεροι, οι πολλοί. Εκείνοι που εξακολουθούν ακόμα, έστω στοιχειωδώς, ν’ ασχολούνται και να παρακολουθούν τα γεγονότα και την πορεία της χώρας. Εκείνοι που ασφυκτιούν από τις επαναλήψεις των ίδιων και των ίδιων ανέξοδων εξαγγελιών, των ίδιων και των ίδιων αδιέξοδων πρακτικών, των ίδιων και των ίδιων πολυέξοδων προσώπων.

Αισθάνομαι να βιώνω σ’ επανάληψη την ιστορία του παππού και του προπάππου μου, του πατέρα, αλλά κι εκείνη των παιδικών μου χρόνων. Απορώ, πώς είναι δυνατόν ν’ ακούω τους δημοσιολογούντες να υποστηρίζουν ότι νοιάζονται για το μέλλον των παιδιών μου, για το μέλλον μου, για το μέλλον μας, με όρους της επανάστασης του ’21 ή του ‘41 και με συνθήματα του ’81. Πώς μπορεί να ξυπνάω με την ανασφάλεια και να κοιμάμαι με τον φόβο για το τι θα ξημερώσει αύριο.

Αναλογίζομαι, πως όσοι έχουν τουλάχιστον μια δουλειά ή μια σύνταξη, ένα σπίτι, ένα εισόδημα, μπορούν προς το παρόν να τα φέρνουν βόλτα κόβοντας σχεδόν όλα όσα αφορούσαν τα επιπλέον, αλλά αντιλαμβάνομαι, ότι όλες οι ανατροπές κι οι ανακατατάξεις, όλα τα μέτρα κι οι μειώσεις αφορούσαν αυτούς, αποκλειστικά αυτούς. Μισθωτοί και συνταξιούχοι εξακολουθούν όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης ν’ αποτελούν τους τροφοδότες λογαριασμούς της εθνικής οικονομίας, το πλεόνασμα είναι ο δικός τους οβολός. Και πώς αλλιώς, αφού, αφενός όλες οι μειώσεις εισοδημάτων γίνονται οριζόντια κι αφετέρου το φορολογικό σύστημα εξακολουθεί, τέσσερα χρόνια μέσα στην κρίση, να είναι δυσκίνητο, δαιδαλώδες κι αναποτελεσματικό.

Μιλάμε για παραγωγή και γι’ ανάπτυξη και δεν μπορούμε στοιχειωδώς να εξασφαλίσουμε σαν κράτος δικαίου, ότι όλοι θα συμμετέχουν στα δημόσια βάρη αναλογικά και κατά το μέτρο των δυνατοτήτων τους. Μα, αν από κάπου θα έπρεπε να γίνει η αρχή μέχρι ν’ αρχίσει ν’ «αυγατίζει» η οικονομία είναι να εξασφαλιστεί, ότι όλοι πληρώνουν ή απαλλάσσονται ανάλογα με τη φοροδοτική τους ικανότητα. Το μόνο που προς το παρόν –και κατά παράδοση– «αυγατίζει» είναι οι φορολογικές διατάξεις και ρυθμίσεις. Άσε τις εγκυκλίους.

Ρυθμίσεις για τα «κόκκινα δάνεια» –λέει– και δεν ξεχωρίζει ποιοι είναι εκείνοι που αντικειμενικά δικαιούνται αυτή την διευκόλυνση, που –κοντά στ’ άλλα– κοντεύει να τινάξει το κλείσιμο της συμφωνίας με τους δανειστές στον αέρα. Οι έντιμοι κι ειλικρινείς φορολογούμενοι, οι άνθρωποι που η κρίση τους «έπιασε απ’ το λαιμό», μαζί με τους μπαταχτσήδες και τους φοροκλέφτες. Το «δεν έχω να πληρώσω» τσουβαλιασμένο μαζί με το «Δεν πληρώνω».

Αυτές οι ισοπεδωτικές κοινωνικές πολιτικές έχουν μεγάλο μέρος της ευθύνης για το χάλι των δημόσιων οικονομικών. Αυτές οι συλλήβδην παροχές και διευκολύνσεις σε κοινωνικές ομάδες κι επαγγελματικές κατηγορίες, όχι μόνο διευκόλυναν την ανάπτυξη των κοινωνικών ανισοτήτων, αλλά θέριεψαν κι εξέθρεψαν την ανομία και την παρανομία απ’ άκρη σ’ άκρη στην κοινωνία. Πουθενά δεν τέθηκε ποτέ ένα θεμελιώδες κριτήριο, το εισόδημα, προκειμένου ν’ αντικριστεί με μια παροχή. Πουθενά δεν έγινε αξιολόγηση, ιεράρχηση σε ανάγκες και περιπτώσεις. Κι ο έλεγχος –όπου προβλεπόταν– κατέληγε τελικά να εκτρέφει τη συναλλαγή κι το αλισβερίσι ελεγκτών κι ελεγχόμενων.

Πολλές οι «μαύρες τρύπες» κι οι εστίες της φοροδιαφυγής, αντί όμως αυτές πρώτες απ’ όλα να κλείσουν και να στεγανοποιηθούν, διατηρήθηκαν ή και διευρύνθηκαν με το βάθεμα της οικονομικής κρίσης. Έτσι οι ανάγκες για μεγαλύτερη φορολόγηση των ειλικρινών φορολογούμενων εντάθηκαν, έτσι οι ανάγκες για πολλαπλασιασμό των άμεσων φόρων και για αύξηση των έμμεσων πολλαπλασιάστηκαν. Οι εύκολες λύσεις, η «πεπατημένη» των φορολογικών μηχανισμών προκάλεσε το αδιέξοδο και την ασφυξία στο σύνολο της οικονομίας. Έτσι «την πατήσαμε».

Αντί να «μαλλιοτραβιόμαστε» για το παρελθόν ή το «πού θα βρεθούν τα λεφτά», είναι καιρός, να παραδεχτούμε ειλικρινά μεταξύ μας, ότι λεφτά υπάρχουν. Δεν είναι αστείο. Λεφτά για να τα «φέρει βόλτα» η οικονομία υπάρχουν, λείπει όμως η βούληση, ώστε να καλλιεργηθεί αίσθημα ασφάλειας κι εμπιστοσύνης στην κοινωνία, συνθήκες σιγουριάς και σταθερότητας στην αγορά. Όταν τα δεδομένα αλλάζουν σε κάθε επίσκεψη της τρόικα ή ανάλογα με τις ταμειακές ανάγκες του δημοσίου, τότε ούτε η οικονομία μπορεί να λειτουργήσει ελεύθερη, ούτε τα νοικοκυριά ν’ ανασάνουν απερίσπαστα πάνω σε στέρεες βάσεις και ασφαλείς συνθήκες.

Η έλλειψη σταθερότητας κι η αμφιθυμία στην έκφραση της πολιτικής βούλησης για την προώθηση στοιχειωδών αλλαγών, αλλά σε κρίσιμους τομείς, για τη λειτουργία του κράτους, έχουν οδηγήσει τις εξελίξεις εδώ που τις έχουν οδηγήσει. Έτσι νομίζω. Σ’ αυτόν το δισταγμό και τη χαραμάδα ανάμεσα στο «δέον» και το «συμφέρον» βρίσκουν χώρο για να εισχωρήσουν και τελικά να επιβάλουν τη βούλησή τους ομάδες, συντεχνίες και συμφέροντα. Έτσι βαφτίζεται μεταρρύθμιση η ισοπέδωση των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων, η διάλυση του δημοσίου τομέα, των κοινωνικών δομών κ.ο.κ.

Βρισκόμαστε κάπου, κουτσά - στραβά το φτάσαμε μέχρι εδώ, ούτε πανηγυρισμοί χρειάζονται, ούτε οικτιρμοί και κατάρες διευκολύνουν. Είναι ώρα να γίνει ένα αποφασιστικό βήμα προς την κατεύθυνση της κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά και την σταθερή εξασφάλιση ρευστότητας για το κράτος, εφαρμογή περιουσιολογίου από το 2015, τελεία και παύλα. Ούτε τραγελαφικά παιχνίδια με τον ΦΠΑ, ούτε αλαλούμ τύπου ΕΝΦΙΑ, ούτε «εξωγήινες» αντικειμενικές. Τα έσοδα του κράτους από τα εισοδήματα προγραμματίζονται και οργανώνονται αντικειμενικά και δίκαια. Έκαστος κατά τη δύναμή του, κατά το Σύνταγμα και τους νόμους. Ένα φορολογικό σύστημα μακράς πνοής, δίκαιο, αναλογικό, απλό, για όλους τους πολίτες και για όλα τα εισοδήματα από κάθε πηγή ανεξαιρέτως κι αδιακρίτως.

Αυτή θα μπορούσε –για το «θα έπρεπε ήδη», είπαμε, είναι μεγάλη κουβέντα– να είναι η μεγαλύτερη συνεισφορά της κυβέρνησης στη σταθερότητα και παρακαταθήκη για την ανάπτυξη της χώρας. Η συζήτηση αυτές τις μέρες του προϋπολογισμού το επικαιροποιεί και το διευκολύνει. Ας τολμήσει αυτό το ποιοτικό άλμα –που άλλωστε ήταν στις εξαγγελίες επί Στουρνάρα– είναι ο δύσκολος, αλλά ασφαλής δρόμος προς την κατεύθυνση της εξυγίανσης των δημόσιων οικονομικών. Απ’ όσες κόκκινες γραμμές τραβιούνται με το παρελθόν ή δεξιά κι αριστερά, αυτή θα μπορούσε ν’ αποτελέσει την ασφαλέστερη και μονιμότερη.

Μπορεί να μην έχει τη λάμψη ή τον εντυπωσιασμό των δώρων, των αυξήσεων στις συντάξεις ή τις δωρεάν ηλεκτροδοτήσεις στις άπορες οικογένειες, έχει όμως τη δυναμική και τη δυνατότητα, όλα αυτά που ηχούν λαϊκιστικά και πομπώδη σήμερα, σύντομα να γίνουν πραγματικότητα μέσα σ’ ένα αναπτυσσόμενο, ασφαλές κι ελπιδοφόρο κοινωνικό περιβάλλον.