Άλλα λόγια ν' αγαπιόμαστε.

Κοροϊδευόμαστε. Δουλευόμαστε μεταξύ μας. Μιλάμε για αλλαγές, για μεταρρυθμίσεις, για ανάπτυξη, ενώ όλοι μας, ό-λοι-μας, ξέρουμε ότι τίποτε απ’ αυτά δεν πρόκειται να συμβεί. Και δεν πρόκειται να συμβεί υπό τις παρούσες συνθήκες, όχι γιατί δεν γίνονται σχέδια, δεν καταβάλλονται προσπάθειες, δεν υπάρχουν τα κατάλληλα πρόσωπα. Δεν γίνονται, γιατί οι αλλαγές, οι μεταρρυθμίσεις, οι ανατροπές κι η ανάπτυξη εν τέλει προϋποθέτουν ένα διαφορετικό πλαίσιο κι ένα εντελώς άλλο υπόβαθρο αναφοράς κι υποστήριξης.

Η σημειούμενη δυστοκία στην περαιτέρω προώθηση αλλαγών και μεταρρυθμίσεων, οι οποίες, όχι μόνο προβλέπονται κι έχουν συμφωνηθεί με τους δανειστές, αλλά είναι προπαντός αναγκαίες κι απαραίτητες για την αναδιάταξη και την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, δεν οφείλεται στην αδυναμία ή την αδιαφορία για να σχεδιαστούν και να εξελιχθούν οι σχετικές δράσεις. Η παρατηρούμενη καθυστέρηση οφείλεται στην απροθυμία ή κι αντίσταση του πολιτικού συστήματος στο σύνολό του να προβεί άμεσα σε οποιαδήποτε αλλαγή ή μεταρρύθμισή του. Στην αρρυθμία και το ασυντόνιστο μεταξύ προτεραιοτήτων κι επιλογών των πολιτικών αποφάσεων με τις κοινωνικές απαιτήσεις κι ανάγκες.

Το μείζον πρόβλημα της χώρας, μετά την επιτακτική και ταχύτατα επιβεβλημένη προσαρμογή των δημοσιονομικών δεδομένων, αφορούν πτυχές κι εκφάνσεις του τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας της πολιτείας. Εκεί εστιάζεται η πρωταρχική, αλλά και μεγαλύτερη ανάγκη για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, εκεί βρίσκεται όμως ταυτόχρονα κι η μεγαλύτερη δυσκολία, εξαιτίας κυρίως των εσωτερικών αντιδράσεων και των δομημένων μακροχρόνιων σχέσεων, διαδικασιών κι αλληλεξαρτήσεων. Οι κυβερνώντες διστάζουν, αναβάλλουν, οι αντιπολιτευόμενοι αδιαφορούν, κωλυσιεργούν.

Στο σημείο αυτό εστιάζεται, κατά τη γνώμη μας, κι ένα μεγάλο μέρος της ποικιλοτρόπως εκδηλούμενης δυσπιστίας, αποστασιοποίησης ή και καταδίκης των πολιτών, έναντι του πολιτικού συστήματος. Εκεί βρίσκεται το σημείο τριβής κι απαξίωσης του πολιτικού προσωπικού της χώρας, εφόσον διαπιστώνεται, ότι ενώ την περίοδο της κρίσης ταχύτατα προωθήθηκαν, ψηφίστηκαν κι υλοποιήθηκαν κάθε είδους δράσεις που συρρίκνωναν τα ιδιωτικά εισοδήματα, ταυτόχρονα δεν προωθήθηκαν δράσεις που να στοχεύουν σε αλλαγές πολιτειακών θεσμών και οργάνων. Ο πολιτικός λόγος, όταν δεν σιωπά γι’ αυτά, λέει «άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε».

Το θέμα δεν είναι ασφαλώς οικονομικό, η κριτική δεν ασκείται στη λαϊκιστική και απλουστευτική λογική της περικοπής π.χ. των βουλευτικών συντάξεων, της μείωσης των βουλευτικών εδρών ή της χορηγίας στον πρόεδρο της δημοκρατίας. Το ζητούμενο είναι να πραγματοποιηθούν εκείνες οι θεσμικές αλλαγές, που θα επιτρέψουν, αφενός μεν στις πολιτειακές λειτουργίες και προπαντός η λειτουργία της δημοκρατίας να διευρυνθεί και να ενδυναμωθεί περαιτέρω και αφετέρου, στο κράτος να απαλλαγεί από αναχρονιστικές διαδικασίες, άχρηστους θεσμούς και οργανωτικές δυσπλασίες. Το ζητούμενο είναι οι παράγοντες κι οι εγγυητές, σύμφωνα με το σύνταγμα και τους νόμους, για τη λειτουργία του πολιτεύματος, να βρίσκονται σε αρμονία με το κοινωνικό γίγνεσθαι και τις ανάγκες των καιρών.

Είναι παράγοντας π.χ. που δημιουργεί αστάθεια κι ανασφάλεια στη λειτουργία του κράτους και της κοινωνίας η επί μήνες αντιπαράθεση κυβέρνησης κι αντιπολίτευσης ως προς την εκλογή του επομένου προέδρου της δημοκρατίας; Είναι. Είναι το θέμα του χρόνου διεξαγωγής των εκλογών; Είναι. Είναι το μπόνους των 50 εδρών για το πρώτο κόμμα; Είναι. Είναι ο τρόπος που λειτουργεί το Κοινοβούλιο, που ασκείται το νομοθετικό έργο, που πραγματοποιείται ο κοινοβουλευτικός έλεγχος; Είναι. Είναι οι χρονοβόρες, δαιδαλώδεις και πολυδάπανες διαδικασίες απονομής της δικαιοσύνης; Είναι. Είναι ο αναχρονιστικός, συγκεντρωτικός και προσωποπαγής χαρακτήρας που λειτουργούν τα κόμματα. Είναι.

Χίλια δυο είναι εκείνα που, μικρά ή μεγάλα, εύκολα ή δύσκολα και πολύπλοκα, πρέπει ν’ αναθεωρηθούν εκ βάθρων προκειμένου να μιλήσουμε μετά με ασφάλεια και βεβαιότητα για ανάπτυξη, για εξέλιξη, για πρόοδο. Πολλά απαιτούν τη χρονοβόρα συνταγματική αναθεώρηση, άλλα χρειάζονται μόνο την πρωτοβουλία του νομοθέτη, τα περισσότερα όμως το μόνο που έχουν ανάγκη είναι κοινή λογική και συναίνεση, αλλά προ παντός πολιτική βούληση.

Τρεις προϋποθέσεις που για να παράγουν αποτελέσματα, δεν αρκεί απλώς να υπάρχουν ως προθέσεις, ως ευχές ή δηλώσεις, αλλά να υπάρχουν σωρευτικά και να εκδηλώνονται ταυτόχρονα από όλες τις πλευρές. Μόνο έτσι είναι δυνατόν, να δημιουργηθούν οι συνθήκες και να πολλαπλασιαστούν οι πιθανότητες σ’ ένα ορατό μέλλον η χώρα ν’ αναπτύξει εκείνους τους σταθερούς πολιτικούς θεσμούς και λειτουργίες, που θα της επιτρέψουν να καλλιεργήσει σε συνθήκες ομαλότητας, διαφάνειας και ασφάλειας τις αναπτυξιακές της δυνατότητες, τις παραγωγικές της επιλογές, τον κοινωνικό της μετασχηματισμό. Μόνον έτσι θα μπορέσουν να υλοποιηθούν έργα υποδομής και μεταρρυθμίσεις ουσίας, μακράς πνοής και αυξημένης σπουδαιότητας για την εθνική οικονομία και τη χώρα.

Το στοίχημα, επομένως, δεν είναι ούτε η παντοιοτρόπως εξασφάλιση της παραμονής στην εξουσία της κυβέρνησης, ούτε, ασφαλώς, κι η με κάθε τρόπο και μέσο επιχείρηση κατάληψής της από την αντιπολίτευση. Η κυριαρχία αυτών των λογικών και των αντίστοιχων συμπεριφορών, διαστρεβλώνουν το θεμιτό για την αντιπροσωπευτική δημοκρατία ρόλο των κομμάτων στην πολιτική κονίστρα, αλλοιώνουν την ουσία του πολιτεύματος και οξύνουν τη διάχυτη κρίση στη λειτουργία της δημοκρατίας και την απονομιμοποίηση της πολιτικής.

Το στοίχημα είναι να εξασφαλιστεί το ταχύτερο δυνατόν ένα ελάχιστο πλαίσιο συνεννόησης και συνεργασίας των πολιτικών δυνάμεων πάνω σε ξεκάθαρους και δεδομένους κανόνες για τον ρόλο και τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος. Αυτούς τους κανόνες έχουν χρέος να σεβαστούν, εφόσον θα έχουν θεσπιστεί με τη διαδικασία που προβλέπεται, να βελτιώνουν ή στην πορεία να διορθώνουν, αλλά προπαντός να προστατεύουν, έστω κι αν υπάρχουν επιμέρους επιφυλάξεις ή διαφωνίες. Πάνω σ’ αυτούς τους κανόνες θ' απόκειται και θα στηρίζεται, όχι μόνο το δημοκρατικό πολίτευμα, αλλά κι η ίδια η ύπαρξή τους, η υπόστασή τους.

Αν και σ’ αυτή τη συγκυρία, δεν είναι σε θέση να το αντιληφθούν και να συμπεριφερθούν αναλόγως, η Ιστορία κι η ζωή η ίδια έχει δείξει, ότι έχει τεράστια περιθώρια για να τους αγνοήσει και να τους ξεπεράσει. Η εκλογή του επόμενου προέδρου της δημοκρατίας, είναι σημαντικός μεν, αλλά θ’ αποδειχθεί πολύ μικρός σταθμός έναντι όλων εκείνων των κρίσιμων και κοσμογονικών, που θ’ αποτελέσουν προκλήσεις και ζητούμενα για τα χρόνια και τις γενιές που έρχονται.

Ο Ελληνικός μικρόκοσμος έχει προ πολλού τελειώσει. Ας το έχουν κατά νου οι νευρικοί εραστές της εξουσίας (νοικοκυραίοι και μπαχαλάκηδες), ώστε να μην τους έρθει απότομα αν τύχει και τους εξαπατήσει.

Photo: BBC News Magazine