Γίνεται έτσι προκοπή;

«Σαρωτικές αλλαγές στο δημόσιο», οποία είδηση! Οι δημόσιοι υπάλληλοι που θα τη διαβάσουν θα κουνήσουν και πάλι το κεφάλι τους με νόημα, οι δε πολίτες θα κρατάνε –και πάλι– την κοιλιά τους απ' τα γέλια.

Καλά, μυαλό πότε επιτέλους θα βάλουμε; Όσοι αναλαμβάνουν το υπουργείο που έχει την ευθύνη για τη δημόσια διοίκηση της χώρας τίποτε δεν διδάσκονται από τους προκατόχους τους; Τίποτε δεν γνωρίζουν για την Ιστορία αυτού του κράτους και του διοικητικού του συστήματος; Ασκήσεις επί χάρτου και αναδιοργανώσεις επί αναδιοργανώσεων. Κοντά διακόσια χρόνια ανεξαρτησίας και μια δημόσια διοίκηση της προκοπής δεν έχουμε κατορθώσει να δημιουργήσουμε. Γνωστές, βέβαια, οι αιτίες, διαπιστωμένες οι αδυναμίες, πολυάριθμες οι μελέτες, ατέλειωτες οι απόπειρες διοικητικής μεταρρύθμισης.

Είναι πραγματικά κρίμα για τη χώρα και το λαό, πέντε χρόνια μέσα στην κρίση και να μην έχουμε κατορθώσει να διορθώσουμε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του κράτους, το διοικητικό μας σύστημα. Δεν κατορθώσαμε να ελέγξουμε και να εξορθολογήσουμε το μεγαλύτερο σύστημα παραγωγής ελλειμμάτων, διαφθοράς, αναποτελεσματικότητας. Τα φορτώσαμε όλα στους εργαζόμενους, υποσχεθήκαμε ότι απολύοντας κι εκατόν πενήντα χιλιάδες από δαύτους τα πράγματα θα φτιάξουν, πήραμε τις δόσεις κι από ‘δω παν κι οι άλλοι.

Όσες κακοδαιμονίες και δυσλειτουργίες της χώρας έχουν αποτυπωθεί στα χρόνια των μνημονίων [αλλά και στο ρου του χρόνου], όσες παθολογίες κι ανεπάρκειες, όσες αγκυλώσεις σε γραφειοκρατίες, καθυστερήσεις και ταλαιπωρίες επιχειρήσεων και πολιτών, όλες, ό λ ε ς έχουν να κάνουν λίγο ή πολύ με τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του κράτους και των Υπηρεσιών του. Αντί όμως να επιχειρηθεί όλοι μαζί από κοινού αυτό το διοικητικό σύστημα να διαταχθεί προς την κατεύθυνση που υπαγορεύει ο σκοπός της ύπαρξής του, δηλαδή την κάλυψη των αναγκών του κράτους και την εξυπηρέτηση της κοινωνίας, αρκεστήκαμε στα πασαλείμματα και τα όπως - όπως μπαλώματα, που συντηρούν επί της ουσίας τις αιτίες για την αναπαραγωγή των ίδιων παθολογιών, των ίδιων δυσλειτουργιών, των ίδιων εξαρτήσεων.

Περίμεναν χρόνο με το χρόνο οι «κουτόφραγκοι» κάποια αλλαγή, κάποια βελτίωση έστω, μάταια. Ερχόταν η –αλήστου μνήμης– τρόικα κι έτρεμαν τα πόδια των κυβερνώντων. Τ’ αποτελέσματα της στασιμότητας προφανή και πασιφανή: Οριζόντιες περικοπές μισθών και συντάξεων, μειώσεις πιστώσεων στα υπουργεία, φορολογίες κι αυξήσεις εισφορών για όλους. Ένας φοροεισπραχτικός Αρμαγεδδών επί πέντε χρόνια στην πλάτη της κοινωνίας στο όνομα μιας «διοικητικής μεταρρύθμισης» που δεν τόλμησε να θέσει «τον δάκτυλο επί τον τύπο των ήλων» και μιας κρατικής αναδιοργάνωσης που την είδαμε πιο πολύ σαν δηλώσεις και πρωτοσέλιδα. Το φιάσκο της «αξιολόγησης» είναι μνημειώδες.

Ακούγονται όμως και πάλι τα ίδια από μια κυβέρνηση, που, αν μη τι άλλο, δεσμεύτηκε ν’ ακολουθήσει ένα διαφορετικό μοντέλο άσκησης πολιτικών. Εξαγγέλλονται εκ νέου, ντούκα κι απ’ την αρχή νέα οργανογράμματα, νέοι υπαλληλικοί κώδικες, νέες αξιολογήσεις, νέα συστήματα από ‘δω και νέα νομοσχέδια από ‘κει, έλεος. ‘Ε λ ε ο ς! Τα πράγματα είναι τόσο απλά και τόσο δεδομένα, που και τον θυρωρό –όπου ακόμα υπάρχει– σε μια δημόσια Υπηρεσία αν ρωτήσεις θα σου τα πει με το νι και με το σίγμα πού είναι το πρόβλημα. Ούτε ρηξικέλευθες επινοήσεις χρειάζονται, ούτε πρωτοποριακές ρυθμίσεις απαιτούνται. Πολύ περισσότερο, αχρείαστες είναι οι διαρκείς τροποποιήσεις κι ανατροπές, οι συνεχείς μεταβολές κι αναδιατάξεις. Όσο πομπώδεις κι εκκωφαντικές οι τυμπανοκρουσίες των εξαγγελιών, τόσο παταγώδη κι οικτρά αποτυχημένα τ' αποτελέσματα.

Ποιο γαλλικό και ποιο αγγλικό μοντέλο. Υπάρχει περίπτωση να μπορεί να εφαρμόσει το οποιοδήποτε ξένο μοντέλο στο διοικητικό σύστημα που έχουμε; Υπάρχει περίπτωση να δημιουργήσουμε αξιόπιστη διοικητική ιεραρχία, αν δεν ξεφύγουμε από τη λογική των κομματικών διευθετήσεων και των πολιτικών μας επιδιώξεων; Υπάρχει περίπτωση να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη της κοινωνίας –αλλά και των αγορών– αν δεν απομακρυνθούμε απ’ τη λογική του «κράτους-λάφυρο» για την εκάστοτε κυβέρνηση; Ποιες τοπικές αυτοδιοικήσεις; Δεν ξέρουμε πώς λειτουργούν και πώς προσφέρουν τις υπηρεσίες τους οι Δήμοι; Θεωρίες και σχέδια «στο πόδι», νόμοι, αποφάσεις και ΦΕΚ επί ΦΕΚ, αλλά η γραφειοκρατία ζει και βασιλεύει, οι ουρές ακλόνητες κι ακίνητες στη θέση τους, οι συνταξιοδοτήσεις υπαλλήλων με το καντάρι κι οι αιτήσεις βουνά να βουλιάζουν τα ασφαλιστικά ταμεία.

Κύριε υπουργέ της μεταρρύθμισης δεν κάνω τον έξυπνο, οι θεωρήσεις, όμως, από «μηδενική βάση» κι η συλλήβδην ισοπέδωση κάθε προηγούμενης προσπάθειας, η εμπειρία αποδεικνύει, ότι οδηγούν σ' ένα τεράστιο μηδενικό ως αποτέλεσμα. Μόνο κόστος, διαιώνιση των προβλημάτων κι απογοήτευση στους εργαζόμενους προσφέρουν.

Θυμάμαι με την ευκαιρία, πριν από πολλά χρόνια, την εποχή που κι ο αείμνηστος Σάκης Πεπονής οραματιζόταν ν’ αλλάξει τη δημόσια διοίκηση [και με το ΑΣΕΠ εκείνης της εποχής έκανε ένα μεγάλο άλμα γι’ αυτό] και μια επιτροπή για το «νέο σύστημα αξιολόγησης», που θ' αντικαθιστούσε –λέει– εκείνο με τις ποσοστώσεις του 1992. Σχέδια, υποδείγματα, ερωτηματολόγια, ολομέλειες τμημάτων και διευθύνσεων στην ημερήσια διάταξη των εισηγήσεων και των αναζητήσεων, δεκαέξι (αριθμητικά: 16) συνολικά διαφορετικά είδη εντύπων. Αν είναι δυνατόν! Η αποθέωση της πολυπλοκότητας.

Το σύστημα εκείνο, μολονότι αποφασίστηκε, πραγματοποιήθηκαν και σχετικές ενημερωτικές ημερίδες, ουδέποτε εφαρμόστηκε [όπως ουδέποτε τηρήθηκαν κι απ' τους αξιολογητές οι ποσοστώσεις και τα όρια του προηγούμενου συστήματος, γεγονός που οδήγησε, με την πάροδο του χρόνου, στην πλήρη απαξίωσή του μέσω της προς τα πάνω ισοπέδωσης με την υπερπαραγωγή «αρίστων» υπαλλήλων]. Από τότε συζητάμε ακόμα και κονταροχτυπιόμαστε μέχρι σήμερα για την αξιολόγηση, θαρρείς κι είναι τούτη την ώρα το κορυφαίο γεγονός σ’ ένα διοικητικό σύστημα που από παντού «μπάζει».

Ας αφήσουμε στην άκρη, λοιπόν, τα μεγαλεπήβολα σχέδια και τις εκ βάθρων ανατροπές. Τα δεδομένα υπάρχουν. Μόλις τον περασμένο Οκτώβριο ολοκληρώθηκαν οι αναδιοργανώσεις των υπουργείων [μόνο τις σφραγίδες και τις ταμπέλες ν' αλλάζουν κάθε τόσο φτάνει]. Δεν πρόκειται ούτε για μαγεία, ούτε για εφεύρεση. Μεθοδικότητα, συνέπεια και μέτρο χρειάζονται. Λιγότερα λόγια και πιο πολύ δουλειά. Μικρά σταθερά κι αποφασιστικά βήματα απαιτούνται, αλλά προπαντός «μπούσουλας» κι αποφασιστικότητα. [Εκ των ων ουκ άνευ, συμμετοχή και συνεργασία όλων όσων μπορούν και θέλουν να συνεισφέρουν στην επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος].

Μην πάμε μακριά, η παρατήρηση των επιπτώσεων που έχει η αναδιάταξη των υπουργείων μετά τις πρόσφατες εκλογές κι η κυβερνητική αρρυθμία με τους αναπληρωτές υπουργούς, τους γενικούς γραμματείς κ.ο.κ. είναι χαρακτηριστική. Αντί ο κρατικός μηχανισμός να λειτουργεί πάση δυνάμει σ’ αυτή την κρίσιμη καμπή για τη χώρα υποστηρίζοντας το κυβερνητικό έργο, υπουργικά γραφεία ακόμα ψάχνουν και ψάχνονται, οι αρμοδιότητες παραμένουν συγκεχυμένες, οι υπηρεσιακές μονάδες κινούνται στο «ρελαντί».

Οι εργαζόμενοι απ’ την άλλη, μετά τα γέλια που προαναφέραμε, μουδιάζουν, «κουμπώνονται» και παγώνουν διαβάζοντας και πάλι τα περί αναδιοργανώσεων, αξιολογήσεων και ριζικών ανατροπών, μη γνωρίζοντας ποιες αλλαγές θα γίνουν και πάλι πριν απ’ αυτούς γι’ αυτούς.

Γίνεται έτσι προκοπή; Όχι, σας παρακαλώ, πείτε μου, κύριε υπουργέ.

Photo: Matrix24