Η εμπιστοσύνη σαν καλαμπούρι.

Μπορεί ν’ ακουστεί σαν εξυπνάδα ή καλαμπούρι, αλλά το θέτω ευθέως: Υπήρχε περίπτωση να ήταν το ΠΑΣΟΚ –το γνωστό προ 2012 ΠΑΣΟΚ– στην αντιπολίτευση και να είχε σταθεί δυόμιση χρόνια η Νέα Δημοκρατία μ’ αυτές τις πολιτικές στην κυβέρνηση; Ούτε μία στο εκατομμύριο. Τα σαράντα θα τα έκανε ο Αντώνης Σαμαράς σαν αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης –αν δεν είχε τεθεί θέμα ηγεσίας από καμιά Ντόρα ή κάνα νεόκοπο επίτροπο– κι ούτε παράτες, ούτε διθύραμβοι, όπως συμβαίνει αυτές τις μέρες.

Θριαμβολογεί –και δικαίως– η Νέα Δημοκρατία και προκαλεί δημοσίως τον κυβερνητικό της εταίρο, το ΠΑΣΟΚ, επιρρίπτοντας του ξεδιάντροπα όλο το βάρος για την κατάσταση που βρίσκεται σήμερα η χώρα. Το θέμα όμως δεν είναι αυτό. Ούτε το γιατί συμμετέχει το ΠΑΣΟΚ σ’ αυτό το κυβερνητικό σχήμα. Το ζητούμενο προς το παρόν δεν είναι το μοίρασμα ευθυνών, αλλά η διάσωση κι η έξοδος της χώρας από το αδιέξοδο. Η αντιμετώπιση της κρίσμης κατάστασης με αποτελεσματικότητα, προσοχή και ταχύτητα, με σταθερότητα και ευθύνη.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες και με το αποτέλεσμα των διπλών εκλογών του 2012 το ΠΑΣΟΚ δεν μπορούσε ν’ απόσχει της προσπάθειας σχηματισμού κυβέρνησης. Η τρικομματική κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας - ΠΑΣΟΚ - ΔΗΜΑΡ αποτέλεσε ίσως μια σημαντική ευκαιρία για να προωθηθούν ευρύτερες αλλαγές και μεταρυθμίσεις στο πολιτικό σύστημα και το κράτος, που όχι μόνο θα διευκόλυναν την προώθηση των δεσμεύσεων και των όρων των δανειακών συμβάσεων, αλλά προπαντός θ’ απηχούσαν και θ’ απαντούσαν στις αγωνίες και τους προβληματισμούς ενός σημαντικού μέρους της κοινωνίας, κυρίως της μεσαίας τάξης, και των μετριοπαθών φιλελεύθερων, δημοκρατικών πολιτών.

Η αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ το καλοκαίρι του 2013, έφερε φάτσα – κάρτα στο προσκήνιο και στη δημοσιότητα μια σειρά από γεγονότα, καταστάσεις και συμφωνίες, που κάθε άλλο παρά αντικατόπτριζαν αυτό που η ήδη ασφυκτιούσα κοινωνία ανέμενε. Το τρικομματικό μείγμα κινήθηκε επί ένα χρόνο στα αβαθή, καθυστέρησε, παλινδρόμησε και τελικά διαλύθηκε υπό τον βροντώδη αντίκτυπο, όχι μόνο του «μαύρου» στην ΕΡΤ, αλλά και των νέων μέτρων που ακολούθησαν και της περαιτέρω συρρίκνωσης των κοινοβουλευτικών δυνάμεων που στήριζαν την κυβέρνηση.

Πάνω από ένα χρόνο έκτοτε, η συγκυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας – ΠΑΣΟΚ, όπως διεφάνη κι από την πρόσφατη «δημοσκόπηση» των Ευρωεκλογών, δεν ικανοποιεί την κοινωνία. Ναι μεν εξελίσσονται υπό την ασφυκτική πίεση της τρόικα και των Ευρωπαίων πολιτικές, αλλά το συνολικό αποτέλεσμα, παρά τις περί του αντιθέτου δηλώσεις και εγχώριας παραγωγής και κατανάλωσης success story, κάθε άλλο παρά λειτουργεί με τη λογική που η οικονομία και, ιδίως, η κοινωνία μπορούν να παρακολουθήσουν. Η κυριαρχία των συντηριτικών κομματικών επιλογών σε πολιτικές και σε πρόσωπα της Νέας Δημοκρατίας και το κυριολεκτικό καπέλωμα του ΠΑΣΟΚ στην άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής δεν είναι προφανές, είναι κραυγαλέο.

Η επίκληση της σταθερότητας και της ασφαλούς εξόδου της χώρας απ’ την κρίση, έχουν απονεκρώσει όποια κοινωνικά αντανακλαστικά κι έχουν απονευρώσει τις όποιες κομματικές διεργασίες στο ΠΑΣΟΚ του Βαγγέλη Βενιζέλου. Μόνος πηγαινοέρχεται και μπαινοβγαίνει δεξιά κι αριστερά κι από ‘κει και πέρα το χάος. Ούτε υπουργικό συμβούλιο, ούτε κομματικά όργανα, ούτε τίποτα. Είναι τρόπος διακυβέρνησης αυτός ή μήπως είναι τρόπος άσκησης κυβερνητικής πολιτικής; Πού είναι η συλλογικότητα κι η συνεργασία;

Ποιος αποφασίζει; Τι αποφασίζει; Σε ποιους πολιτικούς άξονες; Με ποιες κυβερνητικές κατευθύνσεις; Ποιος ωφελείται και ποιος βλάπτεται; Ποιοι επεξεργάζονται και πώς τα νομοσχέδια; Ποιοι ελέγχουν τις υπουργικές αποφάσεις; Χρησιμοποιούνται οι καταλληλότεροι στο κράτος; Στα δύσκολα όλα λύνονται «με εντολή Σαμαρά» ή «με παρέμβαση του πρωθυπουργού» και στα πιο δύσκολα ή, μάλλον, σ’ αυτά που θέλουν το κάτι τις παραπάνω, άντε, πηγαίνει ο Βενιζέλος στο Μαξίμου, κάνει μια δήλωση –με τις λέξεις και την ορολογία που χειρίζεται άριστα– μπρος στις κάμερες και η κυβέρνηση τραβά την ανηφόρα.

Η αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ έπρεπε ν’ αφυπνίσει και να κινητοποιήσει το ΠΑΣΟΚ. Έπρεπε να σημάνει συναγερμό και ταυτόχρονα την αφετηρία για αναζήτηση ουσιαστικής και γόνιμης συνεργασία με αρχές και προαπαιτούμενα εντός της κυβέρνησης. Έπρεπε να επαναξιολογήσει τα χαρακτηριστικά και τις προοπτικές της συγκυβέρνησης. Να βάλει όρια και στόχους. Να ανατρέξει στις αρχές και τις αξίες του. Να επιχειρήσει να ξαναβρεί τη χαμένη αξιοπιστία του. Να κάνει συλλογικά κι υπεύθυνα τον απολογισμό και την αυτοκριτική του. Να προσπαθήσει ν’ αποκαταστήσει την πληγωμένη του αξιοπρέπεια. Να προσεγγίσει τα φιλολαϊκά χαρακτηριστικά του, να θυμηθεί τις δυνάμεις, τα κινήματα και τις ομάδες που κατά καιρούς εμπλούτιζαν το πρόγραμμά του με ιδέες, καινοτομίες, φαντασία και προοπτική.

Το ΠΑΣΟΚ θα έπρεπε να συμμετέχει στην κυβέρνηση μετά το 2012 για ν’ αποτελεί το προγεφύρωμα της κοινωνίας με την ελπίδα. Έπρεπε να συμβάλει στην επιτυχημένη ολοκλήρωση του έργου που το 2010 με τη διάσωση της χώρας δρομολόγησε. Έπρεπε να υπερασπιστεί την επίσπευση κι ολοκλήρωση εκείνων των μεταρρυθμίσεων που οδηγούν ταχύτερα στην ανάπτυξη. Έπρεπε να διαφυλάξει ως κόρη οφθαλμού τις κοινωνικές ομάδες που επλήγησαν τα δύο πρώτα χρόνια του μνημονίου. Έπρεπε να είναι η εσωκυβερνητική αντιπολίτευση, η φωνή του μέτρου και της λογικής, ο κέρβερος για την προστασία των δημοκρατικών ελευθεριών, των δημοκρατικών θεσμών, της διαφάνειας και της συμμετοχής. Έπρεπε να υπερασπιστεί, τελικά, εκείνα που είχαν δρομολογηθεί, αλλά τόσο άδοξα ανέκοψε το κλείσιμο των αγορών κι η εισαγωγή της χώρας στο μηχανισμό στήριξης. Με υπευθυνότητα, με σθένος, με συνέπεια. Έπρεπε να είναι η τρόικα εντός της κυβέρνησης, η τρόικα πριν την τρόικα. Για να έχει δημιουργήσει τις βάσιμες προϋποθέσεις να φύγει όντως η τρόικα απ’ τη χώρα. Χωρίς τσαμπουκάδες και λεονταρισμούς, δίχως παράτες και πιέσεις. Μα, κυρίως, με αξιοπρέπεια για τη χώρα και το λαό, με αίσθημα ευθύνης, με ασφάλεια και σταθερότητα.

Τότε θα είχε νόημα κι η αναζήτηση εμπιστοσύνης. Τότε θα είχε βάσιμες ελπίδες το πολιτικό σύστημα να έχει ανακτήσει σημαντικό μέρος απ’ τη χαμένη τιμή του. Τότε η συνέπεια κι η τόλμη, η δημοκρατία κι οι θεσμοί της θα είχαν κυριαρχήσει των δυνάμεων της ανευθυνότητας, της δημαγωγίας και της μιζέριας. Τότε και το ΠΑΣΟΚ, αντί ν' αναζητά σανίδες και σχήματα σωτηρίας, θα μπορούσε να ζητά ως συγκυβερνήτης, όχι μόνο την εμπιστοσύνη κάποιων βουλευτών που τρέμει το φυλλοκάρδι τους μην δεν επανεκλεγούν, αλλά ολόκληρου του λαού. Τότε θα είχε νόημα κι η συμμετοχή κι η παραμονή του σ’ αυτή την κυβέρνηση.

Τότε δεν θα ηχούσε ως εξυπνάδα ή καλαμπούρι, ότι «η πατρίδα θα προχωρήσει γιατί υπάρχει σχέδιο που τη βγάζει από την κρίση και την πηγαίνει στην επόμενη μέρα».

Photo: ημεροδρόμος