Πολικό ψύχος.

Βγαίνει ο Σταύρος Θεοδωράκης, λέει πέντε πράγματα, αυτονόητα, κοινότυπα, γνωστά κι αναστατώνεται το σύμπαν. Δηλώσεις, σχόλια, αναρτήσεις και ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ αρχίζει να εισρέει ορμητικό στις δημοσκοπήσεις.

Δεν μπορώ να ξέρω αν είναι περιστασιακό φαινόμενο κι ούτε μ’ ενδιαφέρει –για να πω την αλήθεια– ν’ αναζητήσω τούτη την ώρα κίνητρα ή πιθανές σκοπιμότητες, εκείνο που διαπιστώνω, είναι ότι  ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ έγινε από την πρώτη στιγμή αποδεκτό μ’ ενδιαφέρον και συμπάθεια. Φαίνεται να ξεπετάχτηκε σαν αχτίδα φωτός μέσα στο πολικό ψύχος της πολιτικής βαρυχειμωνιάς. Η αμηχανία ή καλύτερα η αντισυμβατική του εμφάνιση δεν προκάλεσε, ούτε προβλημάτισε το πλήθος των ανώνυμων που την παρακολούθησαν ή την πληροφορήθηκαν, αντίθετα έδινε μια αίσθηση απελευθέρωσης και οικειότητας, έναν τόνο αυθορμητισμού και αυθεντικότητας.

ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ, με λίγα λόγια –κι αυτά με πολλές γενικότητες– αποστόμωσε τους πολυλογάδες, τους φλύαρους και τους αμετροεπείς των κομμάτων, έκανε το κατεστημένο κομματικό σύστημα να φαντάζει τόσο μπαγιάτικο και ξεπερασμένο, τόσο φθαρμένο και γέρικο. Η παρουσία και μόνο, η λιτή εμφάνιση, επισκίασε τους ογκόλιθους της πολιτικής ευθύνης και τους βράχους της πολιτικής ηθικής. Δεν είναι τυχαίες οι επιθέσεις κι η προσπάθεια απαξίωσης κι ευτελισμού που του επεφύλαξαν, πολλοί –αν όχι όλοι– από τους «επαΐοντες» της κατεστημένης πολιτικής, της δημοσιογραφίας, των μέσων και των «μέσων».

ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ «έπιασε το σφυγμό του κόσμου», ικανοποίησε κατ’ αρχήν την ανάγκη του για ανανέωση, για φρεσκάδα, για μια άλλη «εικόνα» της πολιτικής. Ζέστανε παγωμένες από το πολιτικό ψύχος καρδιές, έκανε κάποιες άλλες να χτυπήσουν με συμπάθεια κι ενδιαφέρον ξανά –ή για πρώτη φορά– για την πολιτική, σίγουρα όμως καρδιοχτύπησε κι εξακολουθεί να καρδιοχτυπά όλους τους αμετανόητα βολεμένους του κομματικού κατεστημένου.

Έκανε αυτό που δεν μπόρεσε να πετύχει μέχρι τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ. Ο Σταύρος Θεοδωράκης με την αδεξιότητα και την αμεσότητά του κατόρθωσε να κερδίσει με την πρώτη του εμφάνιση, εκείνο που επιτηδευμένα κι επίμονα δεν μπορεί ν’ αξιοποιήσει επί δύο χρόνια ο Αλέξης Τσίπρας, παρά την ανοχή της κοινωνίας, την αποδοχή της. Ασφαλώς οι διαφορές μεταξύ τους είναι μεγάλες, αλλά το περιβάλλον είναι το ίδιο, οι ανάγκες της κοινωνίας εξακολουθούν να είναι πιεστικές, οι περιρρέουσα ατμόσφαιρα κάθε άλλο παρά έχει αλλάξει από το ξέσπασμα της κρίσης.

Αυτό, λοιπόν, που απογείωσε με το «καλημέρα» ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ, σε αντίθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ, που παραμένει καθηλωμένος μετά το ξεπέταγμά του τις εκλογές του 2012 αδυνατώντας ν’ αναπτύξει δυναμική, είναι ότι ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ έδωσε την αίσθηση του καινούργιου, του άφθαρτου, του φρέσκου. Ο Σταύρος Θεοδωράκης με την κίνηση και τα λεγόμενά του και δίχως να λέει κάτι καινούργιο ή ρηξικέλευθο, θα δείχνει νεότατος αν σταθεί πλάι στο νεαρό Αλέξη Τσίπρα, που μόλις ανοίξει το στόμα του και σηκώσει ψηλά τα χέρια, νομίζεις ότι γυρίζεις σε άλλη εποχή, σ’ ένα παρελθόν –σημαντικό μεν– αλλά οριστικά κι αμετάκλητα ξεπερασμένο, αισθάνεσαι να βαραίνει τους ώμους σου το βάρος μισού αιώνα.

Η λέξη «ελπίδα» λείπει απ’ το λεξιλόγιο του ΣΥΡΙΖΑ. Δυο χρόνια τώρα ποντάρει όλο του το πολιτικό κεφάλαιο στην απογοήτευση και την δυσαρέσκεια της κοινωνίας. Τρέφει και τρέφεται απ’ τη λαϊκή αγανάκτηση, την απελπισία και την οργή. Συντηρεί με κάθε τρόπο και σε κάθε ευκαιρία όλη του την πολιτική επιχειρηματολογία σε μια αυταπάτη, σ’ ένα ψέμα, ότι είναι δυνατόν, δηλαδή, όλα να ξαναγίνουν όπως ήταν πριν, χωρίς όριο, χωρίς ευθύνη, χωρίς κόστος. Η χροιά της αποστροφής κι υποψία του μίσους προς τους πολιτικούς αντιπάλους καραδοκούν –άλλοτε διακριτικά κι άλλοτε απροκάλυπτα– πίσω από τον πολιτικό του λόγο. Απευθύνεται στο θυμικό ή και στα ένστικτα του λαού στοχοποιώντας πρόσωπα κι όχι συμπεριφορές, θεσμούς κι όχι συμφέροντα.

Στην κοσμογονία που είναι αναγκαίο να συντελεστεί για την ανασυγκρότηση, αλλά προ παντός για τη σωτηρία της χώρας, δηλώνει επιδεικτικά «απών», αρκούμενος στην αλαζονική, όσο κι επικίνδυνη, δήλωση, ότι αρνείται κι απορρίπτει τα πάντα. Επιτρέπει στις δυνάμεις της συντήρησης και της στασιμότητας να διαμορφώνουν κατά το δοκούν την ατζέντα της πολιτικής επικαιρότητας, περιοριζόμενος σε κραυγές, καταγγελίες και διαμαρτυρίες, εγκλωβισμένος στην «αντιμνημονιακή» του ρητορεία, δίχως άλλη πρόταση, δίχως προοπτική, δίχως όραμα. Ανέχεται στο όνομα της εσωκομματικής του πολυφωνίας να καλλιεργείται η σύγχυση, η συσκότιση, η παραπλάνηση της κοινής γνώμης. Σκιαμαχεί κι αναλώνεται σε ανέξοδες μικροκομματικές αντιπαραθέσεις περιοριζόμενος φιλάρεσκα στα στενά πλαίσια του νεόκοπου διπολισμού. Επιμένει να συντηρεί στην κατάψυξη ξεπερασμένα τσιτάτα και αφορισμούς, αντί να σπάσει τον πάγο μεταξύ πολιτών και πολιτικής και ν’ ανοίξει νέους ορίζοντες και προοπτικές για τα κόμματα και το πολιτικό σύστημα.

Αν η κίνηση των 58 κι όλες οι διεργασίες που εξελίσσονται στο χώρο της κεντροαριστεράς, συναντούν την αποδοχή κι έχουν απήχηση σε σημαντικά τμήματα του κατακερματισμένου μετά την κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ και την αδυναμία της ΔΗΜΑΡ χώρου, αλλά, προ παντός, αν ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ συναντήθηκε με το κοινό αίσθημα και κέρδισε τόσο σύντομα, αν όχι την αποδοχή, τουλάχιστον τη συμπάθεια και την προσοχή του, οφείλονται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην αδυναμία και τη μέχρι τώρα πολιτική ανεπάρκεια του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο χώρος της κεντροαριστεράς, ο κεντρώος μετριοπαθής χώρος, δεν έχει κερδηθεί από τον Αλέξη Τσίπρα και γι’ αυτό δεν φταίνε ούτε τα συμφέροντα, ούτε τα ρουσφέτια, ούτε, πολύ περισσότερο, οι 58 ή ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ. Φταίει ο ξεπερασμένος πολιτικός λόγος του ΣΥΡΙΖΑ, φταίει η γερασμένη ματιά του προς το παρελθόν, φταίει η προβλέψιμη και δοκιμασμένη του πρακτική και συμπεριφορά.

Στα απολειφάδια του ΠΑΣΟΚ, αλλά και στις διακηρύξεις και τα οράματά του, πολλοί επένδυσαν κι επενδύουν, αλλά ο λαός κι η κοινωνία αναζητούν πλέον κάτι σύγχρονο, πιο ρεαλιστικό, έστω κι αν δεν είναι καινούργιο, κάτι όμως που ν’ αποπνέει φρεσκάδα, ζωντάνια, ελπίδα. Η κοινωνία θέλει όσο τίποτε άλλο μετά από τέσσερα χρόνια μέσα στην κρίση και την ανασφάλεια να ξανασταθεί στα πόδια της και να κοιτάξει μπροστά, να κλείσει, όχι μόνο τους λογαριασμούς, αλλά και τις πληγές του παρελθόντος.

Η διατήρηση του πολικού ψύχους στη σχέση μεταξύ κομμάτων και πολιτών παγώνει τη δημοκρατία, απονεκρώνει τα κοινωνικά αντανακλαστικά, βαθαίνει το σκοτάδι του φασισμού. Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί ν’ αποφεύγει –ή ν’ αδυνατεί– ως τώρα να πρωταγωνιστήσει στο ρόλο του καταλύτη για την αναθέρμανση και την αναζωογόνηση της σχέσης αυτής, αλλά εκείνο που αρχίζει πια να διαφαίνεται, είναι ότι οι εξελίξεις που κυοφορούνται στο χώρο της κεντροαριστεράς αποτελούν την κρίσιμη θρυαλλίδα προς την κατεύθυνση αυτή.

Μπορεί τους 58 ή ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ να τους παρασύρει αργά ή γρήγορα ο ρους της ιστορίας, αλλά την ελπίδα και το αίσθημα αυτοσυντήρησης της κοινωνίας δεν την πήρε ακόμα –ευτυχώς– κανένα ποτάμι.