Οι ληγμένες διακηρύξεις.



Βάλε το «κάθε εποχή έχει» στο ψαχτήρι του Google και θα μείνεις έκπληκτος για το πόσα πολλά λέγεται ότι έχει κάθε εποχή, τους ήρωές της, τις ανάγκες της, την ιστορία της, τους μύθους της, τον Αλαντίν, αλλά και τους ποιητές της. Η εποχή μας άραγε, εκτός από μνημόνια, απογοήτευση κι αδιέξοδα, έχει κάποια άλλα χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να την διακρίνουν και ποια είναι αυτά; Γιατί θα μείνουμε στην ιστορία και γιατί να μείνουμε στην ιστορία; Μόνο γιατί «λεφτά υπάρχουν» ή γιατί «μαζί τα φάγαμε»;

Η εποχή μας διακρίνεται από μια μεγάλη έλλειψη, από ένα μεγάλο κενό, που, κάτω από το βάρος της οικονομικής κρίσης, παραβλέπεται και αποσιωπάται. Κρύβεται πίσω από τα άγχη και τις αγωνίες της καθημερινότητας και ξεχνιέται στην προσπάθεια να προφθάσουμε το σήμερα, να διαχειριστούμε το παρόν. Δεν δημιουργήθηκε στις μέρες μας, αλλά στις μέρες μας η έλλειψη αυτή γίνεται ακόμα πιο εμφανής –τι αντίφαση!– και το κενό περισσότερο κραυγαλέο και βασανιστικό. Και πιο πριν υπήρχε, αρκετά χρόνια πριν, αλλά ο βηματισμός μας ως κράτος κι ο προσανατολισμός μας ως κοινωνία ήταν συντονισμένοι και στραμμένοι αλλού, σ’ άλλες προτεραιότητες κι ενδιαφέροντα. Η κεκτημένη ταχύτητα της επιδοτούμενης και δανειοδοτούμενης ανάπτυξης, ο εφησυχασμός κι η ασφάλεια του καναπέ και του καινούργιου διαμερίσματος, η χαλαρότητα κι η ευκολία της επικοινωνίας και των σχέσεων, δεν άφηναν και πολλά περιθώρια για επίπονους προβληματισμούς και για κουραστικές αναζητήσεις.

Η ένταξη της χώρας στη ζώνη του ευρώ ήταν ο τελευταίος μεγάλος εθνικός στόχος που επιτεύχθηκε. Η συμμετοχή της Ελλάδας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση, επί των ημερών του Κώστα Σημίτη, αποτέλεσε οραματισμό κι επιδίωξη, στόχο κι εθνική κατάκτηση με τεράστια σημασία για την πορεία της χώρας. Η επιτυχία αυτή αποτέλεσε τον τελευταίο μεγάλο σταθμό στην Ευρωπαϊκή πορεία της χώρας ως τις μέρες μας, πορείας που είναι προφανές πλέον και πανθομολογούμενο, ότι σωστά χαράχτηκε από τον Κωσταντίνο Καραμανλή και πολύ σωστά ακολουθήθηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου στη συνέχεια.

Η μεταπολιτευτική πορεία της χώρας σηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή πορεία της. Η Ελλάδα ήταν παρούσα σε όλες τις μεγάλες στιγμές της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και διαδραμάτισε, με μικρότερη ή μεγαλύτερη επιτυχία, αποφασιστικό ρόλο στην εξέλιξη του πολιτικού γίγνεσθαι και την ευημερία των λαών της. Όχι χωρίς προβλήματα, όχι χωρίς πισωγυρίσματα, όχι χωρίς πολιτικό και κοινωνικό κόστος. Πάντα όμως με θέσεις, πάντα με βούληση, πάντα παρούσα. Η Ευρώπη πρόσφερε ένα οικείο και προσιτό πολιτικό και γεωγραφικό χώρο, παρά τις αντιθέσεις και τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα, παρά τις ανισότητες και το δημοκρατικό έλλειμμα. Η Ελλάδα αισθανόταν ασφαλής και δυνατή, η Ευρώπη ήταν εκεί κάθε φορά που η χώρα μας χρειαζόταν μια πυξίδα κι ένα όραμα για να πάει μπροστά, κάθε φορά που χρειαζόταν να κινητοποιηθεί πολιτικά και οικονομικά, κάθε φορά που χρειαζόταν ένα άλμα προς το μέλλον, προς τις περισσότερο ανεπτυγμένες χώρες, προς τις αρτιότερα οργανωμένες κοινωνίες.

Στις μέρες μας, στις μέρες της οικονομικής κρίσης για την Ελλάδα, τον Ευρωπαϊκό νότο, αλλά και την Ευρώπη γενικότερα, η Ευρώπη μπορεί να προσφέρει και ν’ αποτελέσει ένα νέο εθνικό όραμα, έναν νέο εθνικό στόχο. Η Ευρώπη μπορεί ν’ αποτελέσει το χώρο συνάντησης και προβληματισμού όλων των δημοκρατικών και προοδευτικών πολιτικών δυνάμεων, το πεδίο ζύμωσης και σύνθεσης όλων των ιδεών κι απόψεων για το παρόν και το μέλλον, για τα κράτη και τους λαούς. Η Ευρώπη μπορεί ν’ αποτελέσει το διακριτό ορόσημο ανάμεσα σ’ εκείνους που αγωνιούν κι αγωνίζονται για τον άνθρωπο και τα προβλήματά του, για τη δημοκρατία και την ευημερία για όλους, για μια Ευρώπη ενιαία, εύρωστη, ακμαία και ισχυρή και τους άλλους, όλους όσους με σκοπιμότητα κι ιδιοτέλεια κακοποιούν και λοιδορούν το ευρωπαϊκό κεκτημένο και την ιστορία και πασχίζουν για μια Ευρώπη διχασμένη, διαλυμένη, απομονωμένη, ξεκομμένη από τις παγκόσμιες εξελίξεις και μακριά από τις πολιτικές, πολιτισμικές και πνευματικές της αρχές κι αξίες.

Απέναντι σ’ αυτές τις πολιτικές δυνάμεις των άκρων και του περιθωρίου, που, με αφορμή την οικονομική κρίση και τα προβλήματα που δημιουργεί στην κοινωνία μας, φιλοδοξούν κι επενδύουν στο φόβο, την ανομία, την ισοπέδωση και το μίσος, μπορεί να δημιουργηθεί ένα ευρύτατο πολιτικοκοινωνικό μέτωπο, μια ευρεία συμμαχία για τη ζωή και το αύριο μέσα στην Ευρώπη, για την Ελλάδα και την Ευρώπη. Υπάρχει η δυνατότητα να ορθωθεί ένα ισχυρό δημοκρατικό ανάχωμα, που θα κοιτάζει πέρα από τα μνημόνια και τις δανειακές συμβάσεις, πίσω από τις πλάτες τις τρόικας και των δανειστών και θα οραματιστεί μιαν Ελλάδα της ανάπτυξης και της δημιουργίας, μιαν Ελλάδα της νεότητας και του αύριο, μιαν Ελλάδα της δημοκρατίας και των θεσμών. Η Ευρώπη γι’ αυτήν την Ελλάδα μπορεί να είναι το όραμα και το όχημα, μαζί με την Ευρώπη για την Ελλάδα, γιατί τίποτε δεν κατακτιέται δίχως βοήθεια, δίχως συμπαραστάτες, δίχως συνεργάτες. Στην Ευρώπη και στις δυνάμεις της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού, στις δυνάμεις που μπορούν να κοιτάξουν με καθαρή ματιά στον ορίζοντα και να διακρίνουν, ότι το μέλλον της Ευρώπης για να υπάρξει πρέπει να είναι κοινό για τα κράτη και τους λαούς, ενιαίο για την αγορά και την παραγωγή. Δίκαιο για τους λαούς και τις κοινωνίες.

Αυτό το όραμα θα μπορούσε να καλύψει το μεγάλο κενό που σήμερα, αλλά κι από χρόνια, λείπει από την πολιτική ατζέντα των φθαρμένων και ξεπερασμένων απ’ την ίδια τη ζωή ιδεολογημάτων της μεταπολίτευσης. Αυτό το όραμα θα μπορούσε ν’ αποτελέσει το σύγχρονο GPS των πολιτικών φορέων και προσώπων, που ψάχνουν στα τυφλά δεξιά κι αριστερά πότε την είσοδο της «σοσιαλδημοκρατίας» και πότε την εμπασιά της «κεντροαριστεράς». Αυτό το όραμα που θα είχε τη δύναμη ν’ αφήσει πίσω ληγμένες διακηρύξεις και παρωχημένα συνθήματα και να κοιτάξει την κοινωνία στα μάτια δίχως τις ενοχές των διαχωριστικών γραμμών και τις αγκυλώσεις των δογματικών παρατάξεων. Αυτό το όραμα που θα καλούσε για να σχηματοποιηθεί και να πάρει σάρκα και οστά ανθρώπους με φιλοδοξίες και φιλότιμο, αποφασιστικότητα και ήθος, αισιοδοξία κι αυτοσυγκράτηση. Αυτό το όραμα, που θα είχε για να δίνουν ενέργεια στον πυρήνα του πολυάριθμους ατομικούς ηγέτες υπεύθυνους για τον εαυτό τους και τις πράξεις τους κι όχι στην κορυφή του κάποιον χαρισματικό, αλλά μοναχικό κι ανεξέλεγκτο ηγέτη.

Αυτό το όραμα είναι εφικτό, αρκεί για να το δούμε ν’ απομακρύνουμε το βλέμμα από τον καθρέφτη της φιλαρέσκειας, του εγωισμού και του ατομισμού μας, φτάνει να μη ζητάμε τα πάντα απ’ τους άλλους δίχως να είμαστε διατεθειμένοι να παραχωρήσουμε τίποτα.

Οι ευχές, τα λόγια κι οι προσδοκίες καταναλώνονται εύκολα και πολλές φορές ανέξοδα, σε ημερίδες, συνέδρια και συνδιασκέψεις, η κατανάλωση όμως ανέξοδα του σήμερα υποθηκεύει και πισωγυρίζει το αύριο. Μπορούμε με πράξεις να ξεφύγουμε από την απελπισία του σημερινού Ευρωπαϊκού «μεσαίωνα» και να χαράξουμε μιαν ελπίδα αναγέννησης για τη χώρα, για την Ευρώπη, για όλους.

«Το μέλλον αλλάζει όταν το κοιτάζουμε».

Σήμερα που ξαναβρεθήκαμε ας κοιταχτούμε βαθειά στα μάτια, ίσως έχει απομείνει κάτι από την αρχέγονη σπίθα της διορατικότητας, της φαντασίας και του αλτρουισμού, που τόσο λείπουν απ’ την εποχή μας, αλλά που αποτελούν δομικά συστατικά για τη γέννηση των οραμάτων.

Foto: Ka-business.gr