Το δαχτυλάκι της Καρυάτιδας.

Ειδικός δεν είμαι, ούτε αρχαιολάτρης θα μπορούσα να χαρακτηριστώ, αλλά μετά την ταλαιπωρία της Αντιγόνης στο Χαλάνδρι, ήρθαν δυο ειδήσεις μέσα στο Σαββατοκύριακο να με γαληνέψουν, να με ημερέψουν. Ναι, αυτό ένιωσα πρώτα μέσα στην ψυχή απ’ τις ειδήσεις αυτές, τη μια με το που την είδα, την άλλη με το που τη διάβασα. Μετά ήρθαν ο θαυμασμός κι η συγκίνηση. Μετά, ώρες πολλές, όταν είδα και ξαναείδα, όταν διάβασα κι αναζήτησα λεπτομέρειες και πληροφορίες περισσότερες, Δευτέρα πια, αισθάνθηκα χαρά κι ικανοποίηση. Συνειδητοποίησα για πόσα μπορούμε να είμαστε περήφανοι, πόσα μπορούν να μας χαρίσουν γεγονότα χαράς κι ευχαρίστησης, πόσα μπορούν να μας ενώσουν, πόσα μπορούν ν’ αποτελέσουν το μίτο για ν’ αναζητήσουμε τη διέξοδο από το λαβύρινθο της κρίσης που μας καταπίνει.

Η εικόνα της λεπτομέρειας από τα πόδια της Καρυάτιδας με καθήλωσε. Εντυπωσιακή. Πού είχε φτάσει η τέχνη πριν τόσες χιλιάδες χρόνια; Ποιος καλλιτέχνης φιλοτέχνησε αυτά τα θεσπέσια δάχτυλα για να τα φυλακίσει αιώνια μέσα σ’ έναν τάφο; Πόσα αγάλματα και κειμήλια κρύβει άραγε στα σπλάχνα της η γη που πατούμε και την ορίζουμε για πατρίδα μας; Πόσα μνημεία άγνωστα στους πολλούς ή παντελώς ξεχασμένα βρίσκονται διάσπαρτα απ’ άκρο σ’ άκρο σ’ αυτή τη χώρα που λέγεται Ελλάδα και που παγκόσμια αναγνωρίζεται ως κοιτίδα του πολιτισμού και της δημοκρατίας;

Μ’ αυτή την εικόνα καρφωμένη στο μυαλό διάβασα τη δεύτερη είδηση, για το ξαναζωντάνεμα μετά από 2500 χρόνια του αρχαίου θεάτρου της Λάρισας. Με συγκίνησε. Το «Διάζωμα», είχε την πρωτοβουλία με την ευκαιρία της γενικής συνέλευσης των μελών του κι έδωσε την ευκαιρία σ’ αυτόν τον χώρο, που τυχαία ανακαλύφθηκε, να ξαναζήσει. Δουλειά αθόρυβη, μα τόσο ουσιαστική. Διάβασα για το εξαίρετο έργο του ΑθανάσιουΤζαφάλια –άραγε ποιος από μας τους μη «ειδικούς» τον έχει ακούσει; Μακριά απ’ τα φώτα της δημοσιότητας, μα τόσο μέσα στην ψυχή αυτής πατρίδας. Αυτής της γης που την πατούμε, αυτής της χώρας που την ποδοπατούμε στα ουσιαστικά και τα σπουδαία και την εξυμνούμε τάχα με φανελάκια και τη γαλανόλευκη στα κάγκελα.

Οι κληρονομιές αυτές είναι ό,τι πολυτιμότερο έχουμε απ’ τους προγόνους μας. Αυτά τα μάρμαρα κι οι ιστορία τους, οι άνθρωποι κι ο πολιτισμός τους ήταν τα διαβατήριά μας για να βρεθούμε ελεύθεροι σ’ ένα ανεξάρτητο κράτος. Όλα αυτά που έχουν διασωθεί, ανακαλυφθεί, αλλά και όλα εκείνα που έχουν κλαπεί, λεηλατηθεί ή απόκεινται σε κάποιες γωνιές θαμμένα, σκόρπια, σιωπηλά και άγνωστα.

Είναι τόσα πολλά που μας προσέφεραν, είναι τόσα πολλά εκείνα που μας προσφέρουν. Αλλά από τότε, από τα πρώτα σκιρτήματα λευτεριάς, αυτά τα μάρμαρα έγιναν ταυτόχρονα και το ασήκωτο φορτίο μας στο δρόμο προς τα μπρος, η βαριά σκιά που ρουφά το φως της γνώσης και του μέτρου. Ένα διαρκές σημείο τριβής και διαπάλης μεταξύ μας για τη γλώσσα, για τη βούληση, για το πολίτευμα, για όλα όσα το αρχαίο πνεύμα δημιούργησε, επινόησε, εμπνεύστηκε.

Το αρχαίο ιδεολογικοποιήθηκε και καταναλώθηκε σε έναν αλυσιτελή αγώνα με το παρόν ενός μακρινού πια παρελθόντος. Σμικρύνθηκε για να χωρέσει στον πεπερασμένο χρόνο εκείνων που μπορούσαν να ρυθμίζουν τα δημόσια χρονόμετρα. Αποξενώθηκε από τον λαό και κλείστηκε σε σιωπηλά μουσεία, σε άψυχα βιβλία, σε στημένες επετείους. Ο Αριστοτέλης και ο Πλάτωνας κι όλη αυτή η παρέα των μεγάλων με σύμβαση διοριστήκαν στο δημόσιο.

Ο συνεκτικός κρίκος, ο ομφάλιος λώρος, όχι μόνο με το παρελθόν και την Ιστορία, με τις ρίζες, αλλά με τον διπλανό, τον αδελφό, τον ίδιο τον πατέρα και τη μάνα που μας γέννησε, διερράγει, έσπασε σε μύρια κομμάτια, σμπαράλια. Όπως τα μάρμαρα που σκόρπια κείτονται δώθε κείθε σ’ όλη την Ελλάδα. Το νήμα που θα μπορούσε για αιώνες και για πάντα να μας κρατά ενωμένους μαζί για να μη χάσουμε το δρόμο, αλλά και τα ιδανικά και τις αξίες των προγόνων, για ανθρωπισμό, δημοκρατία, ελευθερία, δικαιοσύνη, διακόπηκε για να μπορεί η μοίρα, η κοινή μας και οι τύχες μας, να συνεχίζουν ή να διακόπτονται ανάλογα με τις βουλές και τα συμφέροντα εξουσιών και κρατούντων.

Δεν είναι τυχαίο που μέχρι χτες ή κάποιοι ακόμα και σήμερα πιστεύουν, πως όλα τ’ αγάλματα και οι ναοί που βλέπουν, ήταν από πάντοτε κατάλευκοι. Μήπως κι εγώ, ντροπή δεν νοιώθω να το γράψω, αλλά ντροπή ένοιωσα, όταν κατάλαβα, μετά από τόσα χρόνια στα θρανία, πως τα μάρμαρα ήταν έγχρωμα κι είδα απεικονίσεις κι αναπαραστάσεις για τη μέθοδο. Πού; Εκεί που είναι κι άλλα πολύτιμα απ’ μάρμαρα του Παρθενώνα εκτεθειμένα, μαζί μ' εκείνη την ξενητεμένη Καρυάτιδα.

Δεν είναι τυχαίο που ζούμε στην Ελλάδα κι αντί για τη γλωσσολαλιά εκείνη, την αρχαία, λατρεία να αισθανόμαστε και περηφάνια, που είναι γλώσσα δυνατή κι έδωσε ήχους και λέξεις και ζωή σε μύριες όσες άλλες, αποστροφή αισθανόμαστε κι αδιαφορία. Γιατί αντί τους ήχους της να μας διδάξουν, τα νοήματα, να αισθανθούμε στην ψυχή βαθιά και να την αγαπήσουμε μ’ όλο το ρίγος και το δέος που μπορεί να διεγείρει, τις υπογεγραμμένες και τις δασείες μας διορθώνανε και μας αφήνανε στην ίδια τάξη αν τις μεταφράσεις δεν ξεφουρνίζαμε παπαγαλία.

Πολλά δεν είναι τυχαία στην πατρίδα μας, αλλά κι αυτήν την ώρα που κάτι πρέπει να βρούμε που να μας κρατά ενωμένους και να μας δίνει δύναμη, έμπνευση, αλλά και πλούτο, πάλι αναζητάμε μέσα στο ψέμα και την υπερβολή την όποια αντίθεση, ό,τι μπορεί και πάλι να μας κρατήσει στα ίδια, τα παλιά, τα τετριμμένα.

Οι αρχαίοι διδάσκονταν απ’ τα λάθη τους. Οι καταστροφές τους έδιναν κουράγιο, οι κίνδυνοι τους ένωναν. Εμείς γιατί δεν προσπαθούμε έστω στο δαχτυλάκι να τους μοιάσουμε; Αυτό το μικρό, το τόσο καλαίσθητο και καλοδιατηρημένο, που ήρθε στο φως στον τάφο της Αμφίπολης, τούτη την κρίσιμη εποχή, ίσως για να μας ευαισθητοποιήσει, να σημάνει το κουδούνι του κινδύνου για τα όσα διακυβεύονται, αν έτσι όπως προχωράμε συνεχίσουμε.

Κάποιοι υπομονετικά το δρόμο αυτό επιμένουν, παρά τις δυσκολίες, να φωτίζουν, μπορούμε και πρέπει να τους αναζητήσουμε.

Photo: ΤΟ ΒΗΜΑ