Οι βάσεις και τα βασικά.

Η εφήμερη φωτοβολίδα της ανακοίνωσης των βάσεων έλαμψε κι εφέτος στο δημόσιο χώρο της πατρίδας μας.

Τα χαμογελαστά πρόσωπα, οι λαχανιασμένες δηλώσεις, τα κλάματα και τα σκυμμένα κεφάλια, οι πρωτιές κι όλα αυτά που έχουμε συνηθίσει να συνθέτουν παραδοσιακά πλέον το σκηνικό που συνοδεύει την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, βρίσκονται στο επίκεντρο της επικαιρότητας.

Είναι πράγματι εκπληκτικό, πώς ως κοινωνία έχουμε χρόνο με το χρόνο συμβάλει στη δημιουργία αυτού του κορυφαίου μνημείου υποκρισίας και κοινωνικού αποπροσανατολισμού. Είναι ακόμα απορίας άξιο, πώς ενώ είναι πασίγνωστες οι αδυναμίες κι οι αγκυλώσεις του εκπαιδευτικού συστήματος, φροντίζουμε να τις παραβλέπουμε τόσο συστηματικά κι επίμονα, όσο συστηματικά κι επίμονα έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε πως η όποια «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση» αφορά μόνο τον τρόπο εισαγωγής στα πανεπιστήμια.

Εν μέσω οικονομικής κρίσης τι ποιο αυτονόητο να αντιμετωπιστεί επιτέλους το μεγάλο ψέμα της «δωρεάν παιδείας» και να τεθούν οι βάσεις –όχι βεβαίως εισαγωγής– για την οικοδόμηση ενός σύγχρονου συστήματος εκπαίδευσης, που θα αφορά το παιδί από την προσχολική ηλικία μέχρι την ολοκλήρωση της εκπαιδευτικής του πορείας.

Σ’ αυτό το μοντέλο θα ήταν σαφές κι αυτονόητο ότι το «δωρεάν» δεν είναι μια κενή περιεχομένου ψευδεπίγραφη ρεκλάμα, αλλά ουσιαστικού περιεχομένου κρατική μέριμνα και προσφορά στην κοινωνία, πλήρως αξιολογημένη κι αντικειμενικά προσδιορισμένη. Στο ίδιο πλαίσιο, έννοιες όπως κοστολόγηση, ποιότητα, έλεγχος, ανταποδοτικότητα, δεν θ’ αποτελούσαν άγνωστες λέξεις, ούτε –πολύ περισσότερο– «κόκκινο πανί» για τους εκπαιδευτικούς η λέξη «αξιολόγηση».

Αν κάτι διδάσκει –μεταξύ όλων των άλλων– αυτή η οικονομική κρίση είναι ότι πρέπει να επανεξετάσουμε τις αξίες και τις προτεραιότητες μας, τα πρότυπα και τις ιδεοληψίες μας. Οι κοινωνίες δεν προχωρούν παράγοντας μόνο επιστήμονες, ούτε καταδικάζοντας τη νεολαία τους σε παρατεταμένη ανεργία. Αναζητούν και βρίσκουν τη χρυσή τομή, ώστε να ισορροπήσουν και να ξεπερνούν τις κρίσεις δίχως να χάνονται γενιές ολόκληρες με το μαράζι της αποτυχίας και των ανεκπλήρωτων ονείρων.

Τι ποιο οξύμωρο απ’ αυτό που συμβαίνει επί δεκαετίες στη χώρα μας, να επωμίζεται δηλαδή η κοινωνία όλο το βάρος μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας που κατευθύνει μονόδρομα όλους τους μαθητές προς τα πανεπιστήμια και στη συνέχεια να υφίσταται κι όλες τις συνέπειες της ανεργίας των νεαρών πτυχιούχων, αφού μάλιστα οι περισσότεροι –αν όχι όλοι– έχουν περάσει προηγουμένως και κάμποσα χρόνια σε μεταπτυχιακά και μετεκπαιδεύσεις στο εξωτερικό.

Επειδή, λοιπόν, όλοι ξέρουμε σ’ αυτόν τον τόπο ότι δωρεάν παιδεία υπάρχει μόνο στα χαρτιά, αφού ακόμα-ακόμα κι αυτά τα σχολικά βιβλία –τι σπατάλη, Θεέ μου, κι αυτή– έχουν υποκατασταθεί εν πολλοίς από τα ποικιλόμορφα λυσάρια, ας αποφασίσουμε ν’ αναθεωρήσουμε εκ βάθρων το εννοιολογικό περιεχόμενο αυτού του όρου. Ας προσδιορίσουμε εκ νέου ποιες περιοχές και δραστηριότητες θα πρέπει πράγματι να είναι δωρεάν για όλους και ποιες θα πρέπει να υπάρχει ανταποδοτικότητα.

Τώρα που οι πόροι είναι ανεπαρκείς –και γι’ αυτό πολύτιμοι– ας σχεδιάσουμε ένα νέο μοντέλο σχολείου που θα παρέχει ίσες ευκαιρίες πρόσβασης, αλλά και διαδικασίες διαρκούς αξιολόγησης και προσαρμογής της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ας εφαρμόσουμε στην πράξη νέες μεθόδους μάθησης και διδασκαλίας, ξεχωρίζοντας επιτέλους εννοιολογικά τη μόρφωση από τη γνώση. Ας απαλλάξουμε τα παιδιά και τους νέους από τη μονολιθικότητα του σχολικού εγχειριδίου και της μονοδιάστατης μελέτης κι ας συντονίσουμε τις απελευθερωμένες γνωστικές δυνατότητες κι ικανότητές τους στην αναζήτηση του ειδικού μέσα στον τεράστιο ωκεανό πληροφοριών με την αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογιών και μεθόδων.

Ας απελευθερώσουμε και την ελληνική οικογένεια απ’ αυτό το πολυετές οικονομικό βασανιστήριο, απ’ την ετήσια οικονομική αιμορραγία στο όνομα της «δωρεάν παιδείας», περιορίζοντας τα έξοδά της για την εκπαίδευση των παιδιών της σε απολύτως αναγκαία, αλλά χρήσιμα κι ουσιώδη.

Ο τρόπος υπάρχει, αλλά και τα συμφέροντα κι οι δυσκολίες είναι τεράστια. Προτού σβήσουν τα φλας της επιτυχίας όμως και για τα παιδιά αυτής της γενιάς, για τα παιδιά της γενιάς της κρίσης και του μνημονίου, ένα χρέος έχουν οι κυβερνώντες σ’ αυτή την κρίσιμη συγκυρία, να πουν τα βασικά και να πολιτευτούν λέγοντας αλήθειες κι η πρώτη –ίσως και μεγαλύτερη– αλήθεια που θα πρέπει να ειπωθεί σ’ αυτά τα παιδιά, αλλά και σ’ όλη την κοινωνία, είναι πως η «δωρεάν παιδεία» είναι ένα μεγάλο και παραπλανητικό ψέμα και πως αυτό το ψέμα πρέπει να τελειώσει.

Υ.Γ.: Συγχαρητήρια, καλή δύναμη, τύχη και κουράγιο σ’ όλα τα παιδιά που συμμετείχαν σ’ αυτές τις εξετάσεις.