ΣΥΜΒΑΣΙΟΥΧΟΙ: 'Ομηροι παγίων και διαρκών αναγκών των κυβερνώντων

Η υπενθύμιση του 1476 του 1984, ίσως χαρακτηριστεί επικίνδυνη οπισθοδρόμηση, ενώ η επίκληση του 2190 του 1994, πιθανόν να θεωρηθεί άσκοπος αναχρονισμός. Η αναφορά, τέλος, του πιο πρόσφατου άρθρου 103§6, του 2001, ενδέχεται να θεωρηθεί ανούσια παρελθοντολογία.

Οι νόμοι –σε αυτούς παραπέμπουν οι αριθμοί πριν τις χρονολογίες– αποτελούν σε βάθος χρόνου τις δύο σοβαρότερες κυβερνητικές απόπειρες, ν’ αντιμετωπιστεί ριζικά το χρόνιο πρόβλημα των πάλαι ποτέ «εκτάκτων» και μετέπειτα «συμβασιούχων» του Δημοσίου. Η δε ρητή συνταγματική διάταξη (103§6), που απαγορεύει τη μονιμοποίηση με νόμο προσωπικού με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ή τη μετατροπή των συμβάσεών του σε αορίστου χρόνου, διατηρεί πλέον την ισχύ της –στο «αυστηρό» μας Σύνταγμα– μάλλον σαν απολίθωμα, παρά ως κατευθυντήριος άξονας μοιάζει.

Το πρόβλημα των συμβασιούχων ακολουθεί τα παρακμιακά βήματα του πολιτικού συστήματος. Όπως εύστοχα επισημαίνει ο Άρις Καζάκος: «Το θέμα των συμβασιούχων είναι πρόβλημα κοινωνικό και πολιτικό. Τα κόμματα, εκμεταλλευόμενα την ανάγκη των ανθρώπων για εργασία, αξιοποιούν την εξουσία προκειμένου να δημιουργήσουν δεσμούς πατρωνίας και πελατειακές σχέσεις με όσους θέλουν να εξασφαλίσουν το εργασιακό τους μέλλον».

Πέρα από τις αντιδράσεις που μπορεί να προκάλεσαν στην κοινή γνώμη οι πρόσφατες κινητοποιήσεις των συμβασιούχων στην Ακρόπολη, το πρόβλημα είναι οξύ και δεν αφορά μόνον τους ίδιους, αλλά όλους μας, κράτος και κοινωνία. Μάλιστα, η πρόσφατη γνωμοδότηση του αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, σύμφωνα με την οποία το Δημόσιο, οι ΟΤΑ και τα ΝΠΔΔ οφείλουν να συμμορφώνονται προς τις προσωρινές διαταγές των δικαστηρίων για τους συμβασιούχους, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί επιπόλαια, ότι αποτελεί άλλο ένα επεισόδιο σ’ αυτό το επώδυνο και μακροχρόνιο σήριαλ, αλλά ως θρυαλλίδα, ικανή να τινάξει στον αέρα όλα όσα επιδιώκονται, τόσο στον τομέα των δημόσιων οικονομικών, όσο και στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσης του κράτους.

Με την εφαρμογή της γνωμοδότησης αυτής από τα δικαστήρια, οι εκατοντάδες χιλιάδες συμβασιούχοι, της περιόδου διακυβέρνησης της χώρας από τη Νέα Δημοκρατία, αλλά και όσοι οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ είχαν στο παρελθόν δημιουργήσει, σε συνδυασμό με τις επίσης εκατοντάδες χιλιάδες απασχολούμενους των προγραμμάτων stages, οι οποίοι κατέκλυσαν –κυριολεκτικά– δημόσιες υπηρεσίες, οργανισμούς, δήμους κι άλλα δημόσια νομικά πρόσωπα –κατ’ εξοχήν επί κυβερνήσεων Νέας Δημοκρατίας–, που προσέφυγαν στη δικαιοσύνη, έχουν πλέον τη βάσιμη προσδοκία, ότι σύντομα θ’ αποτελέσουν υπαλλήλους αορίστου χρόνου στο ελληνικό δημόσιο.

Η επίκληση της «κάλυψης πάγιων και διαρκών αναγκών» και το στοιχείο του «βιοπορισμού», αποτελούν τους βασικούς πυλώνες, πάνω στους οποίους θεμελιώνονται κατά κανόνα οι αθρόες αγωγές που έχουν κατατεθεί. Μια αιτιολογία, που έστω κι αν δεν είναι σε κάθε περίπτωση επαρκής ή αποδεδειγμένη, επαρκεί για να αποδειχθεί όμως μια ακόμη πολιτική συμπεριφορά, που ακολουθήθηκε διαχρονικά με περισσή ανευθυνότητα και πονηριά και συνέβαλε ουσιαστικά στη δημιουργία του σημερινού αδιεξόδου.

Η διαχείριση της κατάστασης από την παρούσα κυβέρνηση και υπό το φως των «προδιαγραφών» του μνημονίου, δεν ξέρουμε πόσο μπορεί να είναι εύκολη υπόθεση. Οφείλουν όμως εκείνοι που έχουν δημιουργήσει το πρόβλημα, να σχεδιάσουν και να προχωρήσουν στη λύση του, επιδιώκοντας τη ριζική αντιμετώπισή του και για το μέλλον.

Προφανώς, είναι τόσο λεπτό το θέμα, ώστε όποια άποψη και να υποστηρίξει κάποιος, εύκολα μπορεί να βρεθεί εν αδίκω. Ίσως πρόκειται για το πλέον δυσεπίλυτο πρόβλημα, εφόσον δεν έχει να κάνει με αριθμούς και ποσοστά, αλλά με ανθρώπινες ανάγκες και υποχρεώσεις. Πιθανόν, μια λύση να είναι ο περιορισμός του κράτους σε απόλυτα αναγκαίους για τη λειτουργία και την κοινωνική του διάσταση τομείς (παιδεία, υγεία, άμυνα κ.λπ), ίσως μια άλλη σκέψη ν’ αναφέρεται στην κατάργηση της σύναψης συμβάσεων μεταξύ δημοσίου και φυσικών προσώπων, αλλά η κάλυψη των εποχιακών ή έκτακτων κρατικών αναγκών ν’ αντιμετωπίζεται με αντισυμβαλλόμενα άλλα ιδιωτικού δικαίου νομικά πρόσωπα (εταιρείες, σωματεία κ.λπ.).

Σε κάθε περίπτωση, κρίσιμο είναι ν’ αποφασιστεί τι πρέπει να γίνει τώρα, κι είναι κρίσιμο τώρα, την περίοδο που οι «κόκκινες γραμμές» τραβιώνται με τόση ευκολία, να μην διαγραφούν με μια μονοκοντυλιά δίκαιες απαιτήσεις για εργασία χιλιάδων ανθρώπων, αλλά με κοινωνικά δίκαιο και πολιτικά ορθό τρόπο, να διορθωθούν δια παντός άδικες πολιτικές συμπεριφορές, που κρατούν επί τόσα χρόνια σε ομηρία χιλιάδες ανθρώπους, αλλά και την κοινωνία στο σύνολό της δέσμια μακροχρόνιων πελατειακών επιλογών.