Παραιτηθείτε, έρχονται διακοπές.

Επί της ουσίας μια ζωή παραιτημένοι είμαστε. Ποιοι; Μα, εμείς, ο πληθυσμός, ο λαός, οι εκλογείς, οι οπαδοί, οι ‘Ελληνες. Είμαστε παραιτημένοι, γιατί δεν έχουμε μάθει να λειτουργούμε συλλογικά κι οργανωμένα και ν’ αξιοποιούμε με μεθοδικότητα και πνεύμα συνεργασίας τις δυνατότητες του διαλόγου, της σύνθεσης, της συνεννόησης.

Ο καθένας από τη σκοπιά του, μόνος του, κατά το δοκούν κι ανάλογα με το συμφέρον και το σκοπό ή τις επιδιώξεις του, κατά το γούστο και τις συνήθειές του, επιχειρούμε να επιλύσουμε το όποιο πρόβλημα, να επιτύχουμε τον όποιο στόχο, να πραγματώσουμε τα σχέδιά μας. Παράλληλες πορείες και προσπάθειες ακόμα και για κοινά και ταυτόσημα θέματα και ζητήματα, για κοινούς προβληματισμούς και ιδέες. Χιλιάδες, εκατοντάδες, εκατομμύρια μοναδικότητες στο κυνήγι της ζωής, της επιτυχίας, της ευτυχίας, της πραγμάτωσης των ονείρων μας.

Νερό στο μύλο των διαμεσολαβητών, των εξυπηρετητών, των ημετέρων. Κάποιος «να μιλήσει», κάποιος «να φροντίσει», κάποιος «να σπρώξει», κάποιος «να βοηθήσει». Κανόνες, νόμοι, θεσμοί κάμπτονταν μπροστά στην προαιώνια Ελληνική «κανονικότητα» του «μέσου»^. οι εγκύκλιοι κι οι οδηγίες, παράλληλα, συντηρούσαν κι ενδυνάμωναν αδιάκοπα την παντοδυναμία του.

Γενιά με τη γενιά κι από στόμα σε στόμα η πραχτική αυτή έχει γίνει σύμφυτη με την καθημερινότητα και τη σχέση μας με τα κοινά, με τα δημόσια, με το δημόσιο και το κράτος. Βλέπεις, δε γνώρισε και λίγους διχασμούς αυτός ο τόπος, οπότε πάντα υπήρχαν οι «αντίπαλοι», οι αποκλεισμένοι, οι μη προνομιούχοι. Πάντα κάποιοι θα έπρεπε να παρακαλέσουν, να σκύψουν, να ενσωματωθούν προκειμένου να δουν μια άσπρη μέρα, να φάνε ένα κομμάτι ψωμί.

Κάπως έτσι τα συστήματα εξουσίας, εξουδετερώνουν αποτελεσματικά και χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια τις όποιες ανησυχίες για τη δημιουργία κοινωνίας πολιτών με ισχυρές οργανωμένες δομές, σαφείς και ξεκάθαρες ιδεολογικές αναφορές και συντονισμένη συλλογική δράση. Ταυτόχρονα, τα πολιτικά κόμματα –κι ιδιαίτερα τα λεγόμενα «εξουσίας»– στην προσπάθεια επιβολής και κυριαρχίας τους, προτιμούν να συστηματοποιήσουν το μαζικό πολυσυλλεκτικό τους χαρακτήρα, αποφεύγοντας να εμπλακούν στην όποια διαδικασία καλλιέργειας κουλτούρας ενεργητικής συμμετοχής, πολιτικού διαλόγου και δημοκρατικής οργάνωσης. Ο λαός αντιμετωπιζόταν –κι εξακολουθεί ν’ αντιμετωπίζεται– σαν μάζα, σαν όχλος κι όχι σαν σκεπτόμενη και ζωντανή οργανική οντότητα, η επικοινωνία κι ο διάλογος μαζί του απευθύνεται πρωτίστως στο θυμικό και πραγματώνεται κατά κανόνα με τσιτάτα, αφορισμούς, συνθήματα.

Διαχειριζόμενα την κρατική εξουσία και τη δυνατότητα καθορισμού των εκπαιδευτικών πολιτικών, αλλά και γενικότερα της μόρφωσης, της κουλτούρας και του πολιτισμού, η προτεραιότητα κι η έμφαση δόθηκε στα επιφαινόμενα κι ευκαιριακά, στα «εύκολα», στα εύληπτα, στην απομνημόνευση, την αποστήθιση και την επανάληψη. Η κοινωνία έμαθε και συνήθισε να παπαγαλίζει ό,τι άκουγε, ό,τι της υπαγόρευαν, ό,τι δεν διατάρασσε την τάξη, την ηρεμία και την ασφάλεια του συστήματος συμβίωσης και διακυβέρνησης, διαπαιδαγωγήθηκε να παραβλέπει και να προσπερνά τα δύσκολα και τις προκλήσεις, να μην αντιμετωπίζει υπεύθυνα τα λάθη, τις ιδεοληψίες και της φαντασιώσεις που κατά καιρούς έκαναν την εμφάνισή τους κι απειλούσαν την επίπλαστη –ούτως ή άλλως– κοινωνική συνοχή^. παρέμεινε συντηρητική, κλειστή, φοβική, ανασφαλής, με το παρελθόν και τους «εφιάλτες» παρόντες σε κάθε της βήμα.

Η ενδυνάμωση και κυριαρχία αυτού του πλέγματος διακυβέρνησης κι η συνάρθρωση αυτής της πατερναλιστικής κι αυταρχικής σχέσης μεταξύ κυβερνήσεων και πολιτών, υποστηριζόμενο παράλληλα κι από ένα αδιαμφισβήτητο και πανταχού παρόν και «παντός καιρού» σύστημα ΜΜΕ, εμπόδισε την ανάπτυξη άλλων ισχυρών διαύλων πίεσης, διεκδίκησης, επικοινωνίας κι ουσιαστικού ελέγχου της εκάστοτε κυβερνητικής εξουσίας. Η στάση της κοινωνίας απέναντι στο κράτος και της λειτουργίες του υπήρξε διαχρονικά αμυντική, απορριπτική, ανάδελφη.

Εμπεδώθηκε, φτάνοντας ως τις μέρες μας, λοιπόν, η λογική της απόλυτης εξάρτησης της κοινωνίας από το σύστημα της εκάστοτε διακυβέρνησης κι η επιδίωξη της «εξυπηρέτησης» και της επίλυσης των προβλημάτων, είτε μέσω των πελατειακών δικτύων του κυβερνώντος κόμματος (κομματικές οργανώσεις, συνδικαλιστικές παρατάξεις, βουλευτικά γραφεία κ.λπ.), είτε απευθείας μέσω προσωπικών γνωριμιών και σχέσεων μ’ εκείνους που τυχαίνει να έχουν άμεσο ή και έμμεσο ρόλο στο σύστημα διακυβέρνησης της χώρας. Η «κοινωνία των πολιτών» συναρθρώθηκε έτσι από πανίσχυρες κρατικοδίαιτες κυρίως και κομματικά ελεγχόμενες συντεχνίες, από διαπλεκόμενες με την εκάστοτε πολιτικο-οικονομική ελίτ επαγγελματικές οργανώσεις, από κάθε λογής και τύπου τοπικά, κοινωνικά, οικονομικά, αθλητικά συμφέροντα, παράγοντες και συλλογικότητες.

Αυτό που συνέβη το ΄11 στις πλατείες το επιβεβαιώνει, αλλά κι όσα ακολούθησαν μέχρι να φτάσει, τελικά, ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Ένα παραλήρημα κατευθυνόμενης οργής, μίσους κι αγανάκτησης. Ένα κρεσέντο κομματικής αδιαλλαξίας, συστηματικής προπαγάνδας και πολιτικού τυχοδιωκτισμού, που εγκλώβισε χιλιάδες απογοητευμένους κι απελπισμένους πολίτες στη δίνη και τις συμπληγάδες ενός νέου διχασμού, ενός ανυπέρβλητου πολιτικού και κοινωνικού αδιεξόδου.

Για άλλη μια φορά η κοινωνία έκλεισε τα μάτια και παραδόθηκε στις εκδηλώσεις και τ’ αντανακλαστικά του θυμικού, παραμερίζοντας τις όποιες αμφιβολίες, επιφυλάξεις και δισταγμούς της, παροπλίζοντας τη λογική. Κάτω από το βάρος του θυμού, της οργής και της αγανάκτησης υποχώρησαν οι όποιες, αντιστάσεις σωφροσύνης, ορθολογισμού, καταρρεύσαν τα όποια αναχώματα ψυχραιμίας κι αυτοσυγκράτησης.

Τότε πολλοί –καλόπιστα– θεώρησαν τον ΣΥΡΙΖΑ σαν το νέο «μέσο» για να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, για την αναγέννηση του πολιτικού συστήματος και την απαλλαγή του τόπου από τους υπαίτιους και τους φταίχτες της χρεοκοπίας και των μνημονίων. Ταυτόχρονα, η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ τροφοδότησε και χρησιμοποίησε αυτή τη δυναμική, αυτή τη λαϊκή δύναμη σαν το μέσο για το ρεσάλτο στη διακυβέρνηση του τόπου. Δεν ήταν η πρώτη φορά που συνέβαινε κάτι τέτοιο στην πολιτική ιστορία της χώρας και πρωτίστως οι υπεύθυνοι δεν είναι όλοι αυτοί που πίστεψαν.

Σήμερα, η απογοήτευση, οι αποδοκιμασίες, τ’ αδιέξοδα εξακολουθούν να δίνουν καθημερινά το ηχηρό παρόν τους. Η διακυβέρνηση του τόπου άλλαξε εύκολα, θα έλεγε κανείς χέρια, για πρώτη φορά μια αυτοχαρακτηριζόμενη σαν αριστερή κυβέρνηση βρέθηκε στο τιμόνι της χώρας, αλλά οι προσδοκίες κι οι ελπίδες που είχε εναποθέσει σ’ αυτήν η κοινωνία διαψεύδονται, ματαιώνονται κι ακυρώνονται πανηγυρικά. Τα προβλήματα κι οι απαιτήσεις των καιρών είναι πολύ πιο σύνθετα και πολύπλοκα από την αλλαγή μιας κυβέρνησης.

Δεν μιλάμε όμως και πάλι γι’ αυτό. Το πρόβλημά μας εξακολουθεί να είναι το ποιος θα κυβερνήσει κι όχι τι πολιτικές χρειάζεται ο τόπος για να ορθοποδήσει. Τα κόμματα έχουν κάθε συμφέρον να το αποσιωπούν, έτσι έχουν μάθει, έτσι βολεύει, έτσι η εναλλαγή στην εξουσία γίνεται πανάκια και άλλοθι ταυτόχρονα για το πολιτικό σύστημα. Φεύγει ο ένας έρχεται ο άλλος, φταίει πάντα ο προηγούμενος κι η ζωή συνεχίζεται, όπως και τα προβλήματα και τ’ αδιέξοδα. Η κοινωνία γίνεται έτσι εύκολος «αντίπαλος», αλλά κι ακόμα ευκολότερος αν έχει συνηθίσει να περιμένει τις λύσεις, να προσδοκά τις επιτυχίες, να εφησυχάζει με υποσχέσεις^. αν έχει παραιτηθεί.

Τα γράφω όλα αυτά, γιατί πιστεύω ότι το «παραιτηθείτε» είναι για το σύστημα διακυβέρνησης ο ευκολότερος αντίπαλος που θα μπορούσε να υπάρξει σ’ αυτή τη συγκυρία. Ο αυθορμητισμός του κι η απατρονάριστη τάχα χροιά του είναι τα πρώτης τάξεως υλικά για να ξεγλιστρήσει εύκολα και να χαθεί γρήγορα χωρίς ν’ αγγίξει καν την επιδερμίδα των δυσκολιών και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα. Δεν υπάρχουν ηγέτες, δεν υπάρχουν ευθύνες, αν όμως πετύχει σε πλήθος^.  εδώ είμαστε. Γιατί;

Το πρόβλημα της χώρας δεν είναι πρόβλημα διακυβέρνησης, αλλά πρόβλημα πολιτικών. Το «μεταρρυθμίσεις παντού» γράφεται εύκολα, αλλά μόλις έρθει η ώρα ν’ αλλάξει κάτι που αφορά εμάς που το γράφουμε και το προσυπογράφουμε, θα τρέχουμε είτε να βρούμε «μέσο» για να τ’ ακυρώσουμε, είτε θα ψάχνουμε άλλο κόμμα για να υποσχεθεί αυτό που επιθυμούμε –πάντα θα υπάρχουν οι πρόθυμοι. Η δραστική μείωση του ΦΠΑ γράφεται πανεύκολα, αλλά αν δεν συνοδεύεται από το ποιες δαπάνες του κράτους θα πρέπει να βρεθούν ως ισοδύναμο δεν λέει απολύτως τίποτε. Η αξιοκρατία δίχως σταθερούς θεσμούς, ρόλους και στόχους, χωρίς ευθύνες, έλεγχο, συνέπειες μοιάζει με πολυφορεμένο ρούχο πάνω στο βιασμένο σαρκίο της δημόσιας διοίκησης.

Ο ΣΥΡΙΖΑ κι οι ΑΝΕΛ προσπαθούν αριστερο-αδέξια ν’ ακολουθήσουν και να εφαρμόσουν αυτά που το σύστημα διακυβέρνησης επί δεκαετίες είχε συνηθίσει, αυτό είναι το πρόβλημα κι αυτό δεν αντιμετωπίζεται με γενικότητες και συγκεντρώσεις διαδικτυακής επαναστατικότητας. Δεν παράγεται πολιτική μ’ ένα σκέτο «παραιτηθείτε», παρά μόνο φωτογραφίες για τα σόσιαλ μίντια. Ο λαϊκισμός είναι σύμφυτος με το πολιτικό μας σύστημα κι είναι αδύνατο να ξεριζωθεί μονομιάς, επειδή κάποιοι θα φωνάζουν αύριο «παραιτηθείτε».

Οι ρίζες της κρίσης είναι τόσο βαθιές και πολύπλοκες, που είναι αδύνατο, αν δεν υπάρξει συντονισμένη αντίδραση από οργανωμένους πολιτικά και –προπαντός– αποφασισμένους για κάτι τέτοιο φορείς, όπως είναι τα κόμματα, να χαραχτεί πορεία διεξόδου. Μακάρι η λύση να ήταν τόσο απλή όπως στην περίπτωση της Κύπρου, που επικαλούνται οι διοργανωτές^. πόσα χρόνια μνημονίων και λιτότητας χρειάζονται ακόμα για να το καταλάβουν;

Αυτό, λοιπόν, καλό θα είναι να το έχουν κατά νου οι φερέλπιδες διοργανωτές, όταν την Πέμπτη με το καλό,  στα πάνελ και τα «παράθυρα» σοβεί η «μάχη» για το μέγεθος της συγκέντρωσης. Χρήσιμο επίσης θα ήταν να μη διαφεύγει της προσοχής τους, ενόψει της όποιας ενδεχόμενης κλιμάκωσης, ότι οι καλοκαιρινές διακοπές, παρά την κρίση και τα μνημόνια, έστω στο χωριό του παππού και της γιαγιάς, εξακολουθούν να είναι κάτι ιερό κι απ’ αυτές με τίποτε η κοινωνία μας δεν πρόκειται να παραιτηθεί, ποτέ!

Photo: Joinmagazine