Διαθεσιμότητα λογικής και όχι υπαλλήλων.

Το αδιάκοπο ράβε-ξήλωνε προηγούμενων δεκαετιών και χρόνων κι η διαχρονική εμμονή των κυβερνήσεων στο ν’ αναδιοργανώνουν και να μεταρρυθμίζουν το Δημόσιο μέσω της αποδιοργάνωσης και της κομματικοποίησης, όλοι ομολογούν υπό το βάρος των συνθηκών που έχει δημιουργηθεί, ότι θα πρέπει να τερματιστεί. Η απάντηση, κατά συνέπεια, στο ζητούμενο για λιγότερο, περισσότερο ή καθόλου Δημόσιο, όπως και στο ερώτημα για την κατάργηση ή όχι της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων, δεν μπορεί ν’ αποτελούν στιγμιαίες ή ευκαιριακές επιλογές ή αποφάσεις υπό την πίεση της κρίσης, αλλά προϊόντα σχεδιασμένων και πολύ καλά οργανωμένων προσπαθειών.

Οι μέχρι σήμερα επιλογές, ιδιαίτερα στη διετία της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων, όσον αφορά την τύχη των δημοσίων Υπηρεσιών και του προσωπικού τους, αποκαλύπτουν το μέγεθος της ανεπάρκειας των υφιστάμενων οργανωμένων κι αρμόδιων φορέων, να σχεδιάσουν και να διαχειριστούν, ένα τόσο σύνθετο και πολύπλοκο εγχείρημα, αλλά και την διστακτικότητα των πολιτικών ηγεσιών να αποφασίσουν και να εμπνεύσουν την όλη προσπάθεια.

Το τελευταίο διάστημα το κέντρο της Αθήνας βρίσκεται ανάστατο από τους υπαλλήλους των Δήμων, που αντιδρούν στο μέτρο της διαθεσιμότητας. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις παλινωδίες και τις αντιφατικές αποφάσεις της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση του προβλήματος, φανερώνουν, ότι για ένα τόσο σημαντικό και κρίσιμο, όχι μόνο για τις ζωές των εργαζομένων, αλλά και για την ομαλή λειτουργία του κράτους θέμα, δεν προϋπήρχε κανένας σχεδιασμός. Ευκαιριακά «έπεσε ο κλήρος» στους ΙΔΑΧ διοικητικούς υπαλλήλους δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ευκαιριακά ρυθμίστηκε ο τρόπος κι η διαδικασία, ευκαιριακά προσαρμόζονται οι κυβερνητικές αποφάσεις ανάλογα με τις αντιδράσεις.

Πριν συνεχίσουμε όμως να κατηγορούμε ο ένας τον άλλον για τα λάθη ή τις παραλήψεις του, ας κοντοσταθούμε για μια στιγμή μόνο να σκεφτούμε, τελικά, τι Δημόσιο θέλουμε; Αυτό το δυσκίνητο, αντιπαραγωγικό κι αναποτελεσματικό που όλοι καταγγέλουμε ή ένα ευέλικτο, ορθολογικά οργανωμένο κι ανοιχτό στην κοινωνία και τις ανάγκες της; Θα εξακολουθήσουμε να ξεσπάμε επί δικαίων και αδίκων συλλήβδην στους δημοσίους υπαλλήλους ή θα επιδιώξουμε να δημιουργήσουμε το αναγκαίο εξειδικευμένο προσωπικό που θα καθοδηγείται από κατηρτισμένα κι ικανά στελέχη; Αν δεν ξεκαθαρίσουμε μια για πάντα πού θέλουμε να πάμε το Δημόσιο στη χώρα μας, καμιά βελτίωση δεν πρόκειται να υπάρξει και τα όποια αποτελέσματα θα είναι πρόσκαιρα κι επισφαλή.

Το «κράτος στρατηγείο» δεν είναι εύκολο να δημιουργηθεί απ’ τη μια μέρα στην άλλη, ίσως δεν είναι και το ιδανικό για μιαν οικονομία σαν την Ελληνική, που οι γεωφυσικές ιδιαιτερότητες κι οι κοινωνικές συνθήκες, ιδιαίτερα της περιφέρειας, δεν ενθαρρύνουν την ανάπτυξη βιώσιμων ιδιωτικών πρωτοβουλιών μακράς πνοής. Η «χρυσή τομή» μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού δεν θα προκύψει όμως ως αποτέλεσμα αδυναμιών κι ανεπαρκειών, αλλά ως σταθμισμένη κι αξιολογημένη αναγκαιότητα, ως εύλογη κι αξιόπιστη επιλογή, ως συνέπεια ορθολογικής σκέψης κι αντικειμενικά προσδιορισμένης διαδικασίας.

Μέσω αυτής της μακροχρόνιας κι επίπονης προσπάθειας, θ’ αναδειχθούν οι όροι και θα εμπεδωθούν οι παραδοχές, οι οποίες θ’ απαλλάσσουν τις αποφάσεις από την υποψία της σκοπιμότητας ή τον μικροϋπολογισμό του κομματισμού. Θα καθορίζουν τους όρους, αλλά και τα εργαλεία που θα χρειαστούν για τον μετασχηματισμό και την ανασύνταξη του Δημοσίου.

Αυτονόητο είναι ότι η αναδιοργάνωση της δημόσιας διοίκησης δεν αφορά και δεν αναφέρεται μόνο στα υπουργεία και τις δημόσιες υπηρεσίες. Αγγίζει κι επηρεάζει κάθε οργάνωση και φορέα, που χρηματοδοτείται και διαχειρίζεται κρατικούς πόρους και ασκεί δημόσια εξουσία. Περιφέρειες, Δήμοι, Οργανισμοί αξιολογούνται κι αναδιοργανώνονται, αναδιανέμουν πόρους κι αρμοδιότητες. Κριτήριο ασφαλώς η τοπική ανάπτυξη, αλλά ενσωματωμένη σ’ ένα συνολικό τεκμηριωμένο κι από κοινού αποφασισμένο σχέδιο ανάπτυξης.

Όμορφο κι ιδανικό ίσως ακούγεται ως σενάριο, στην πράξη όμως και προπαντός στη ζέση που δημιουργούν οι επείγουσες ανάγκες του σήμερα για δραστικό περιορισμό του Δημοσίου, τι γίνεται; Τώρα που πρέπει να «πέσουν κεφάλια» έχουμε την άνεση και το καθαρό μυαλό για σχέδια και διαδικασίες:

Ναι, είναι γεγονός ότι αφέθηκαν οι αποφάσεις να τις προλάβουν οι εξελίξεις. Ο σχεδιασμός τώρα είναι βέβαιο, ότι και αποσπασματικός θα είναι και βεβιασμένος. Ας καθίσουμε, λοιπόν, να μιλήσουμε για τα αυτονόητα κατ’ αρχήν, θέτοντας κι αναζητώντας λογικές απαντήσεις σε απλά και εύλογα ερωτήματα, όπως π.χ.:

Θέλουμε το Δημόσιο ν’ αποδίδει δικαιοσύνη, αλλά να κατασκευάζει ταυτόχρονα και τα δικαστήρια ή να διαθέτει αξιόπιστα συστήματα υγείας και εκπαίδευσης, αλλά ταυτόχρονα να χτίζει και τα νοσοκομεία ή τα σχολεία;

Θέλουμε Δημόσιο που να διαθέτει άψογους εσωτερικούς ελεγκτικούς θεσμούς και μηχανισμούς, όπως π.χ. ο Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης και το Σώμα Ελεγκτών Επιθεωρητών και ταυτόχρονα κι άλλες Υπηρεσίες με Επιθεωρητές ανά τομείς, όπως π.χ. οι μεταφορές ή η υγεία;

Θέλουμε Δημόσιο που να σχεδιάζει, να κατασκευάζει και να συντηρεί δρόμους κι εθνικές οδούς, αλλά ταυτόχρονα να διαχειρίζεται και να χρηματοδοτεί κι όλα τα ΜΜΜ, που κινούνται πάνω στα δίκτυα κι όχι μόνο εκείνα που το ιδιωτικό συμφέρον είναι περιορισμένο ή ανύπαρκτο;

Θέλουμε Δημόσιο που να διαθέτει υπερήλικες και πολυθεσίτες σε νευραλγικές θέσεις, Συμβούλια, Οργανισμούς κι Υπηρεσίες ή νεότερα στελέχη μ' επάρκεια εμπειρίας και γνώσεων, αλλά και με νοοτροπία που να ταιριάζει στις σύγχρονες ανάγκες management σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας;

Με άλλα λόγια, η ίδια η πραγματικότητα υποδεικνύει τομείς, που οι άμεσες επεμβάσεις κι αναδιοργανώσεις μπορούν να σηματοδοτήσουν τη γενικότερη πορεία προς την ανανέωση του δημοσίου, αλλά και σημαντικοί πόροι να εξοικονομηθούν. Επιλογές τύπου διαθεσιμότητας ή εφεδρείας, όχι μόνο στερούνται στοιχειώδους αντικειμενικότητας κι αποτελεσματικότητας, όπως η ίδια η πραγματικότητα απέδειξε κι αποδεικνύει, αλλά δείχνουν κι ένα ανάλγητο κυβερνητικό πρόσωπο, μιαν αδιόρθωτα γραφειοκρατική αντίληψη διοίκησης και μια τεράστια απόσταση μεταξύ αναγκών του Δημοσίου και της κοινωνίας και επιλογών των κυβερνώντων.

Εν προκειμένω, όσες διαβεβαιώσεις κι αν δίνονται από τον αρμόδιο υπουργό Μεταρρύθμισης περί της ευαισθησίας λόγω των αγίων ημερών κι άλλα συναισθηματικά, η ζωή θ’ αποδείξει ότι κι αυτά τα Χριστούγεννα θα τα περάσουμε με βουνά από σκουπίδια στους δρόμους, αλλά και βουνά από προβλήματα μέσα σε κάθε σπίτι. Και το ανέβασμα στα βουνά δεν είναι μόνο υγιεινός περίπατος –πόσο μάλλον σ’ αυτά τα «βουνά»– αλλά απαιτεί σχέδιο, οργάνωση, μέσα και προσπάθεια επίπονη και σκληρή.

Πριν φτάσουμε, λοιπόν, ν' αποφανθούμε για το καλώς ή κακώς της διαθεσιμότητας των υπαλλήλων, θα ήταν καλύτερα να διερευνηθεί η διαθεσιμότητα λογικής των σχετικών με αυτήν αποφάσεων κι επιλογών εκ μέρους των υπευθύνων.

Foto: Axortagos.gr