Θά 'θελα να 'μουν εισιτήριο στην τσέπη σου*

Σχεδόν μέχρι τ' ακυρωτικά την πήγε, δυο υπόγεια κάτω. Στο κατόπι προτάσσοντας επικλητικά ένα χρησιμοποιημένο εισιτήριο και την επιμονή για το αναγκαίο της χειρονομίας στα χείλη. Θαύμασα πραγματικά την κυριούλα, που μ’ ένα συγκαταβατικό χαμόγελο, λίγα μέτρα μπροστά μου στο σταθμό του μετρό, ακύρωσε ατάραχη το εισιτήριο που έβγαλε απ’ την τσέπη της και κατευθύνθηκε εμφανώς ικανοποιημένη προς τις κυλιόμενες για τις πλατφόρμες, αφήνοντας πίσω της σύξυλη τη νεαρή κοπέλα με το ξεφτισμένο τζιν, το ξεβαμμένο μαλλί και το τσαλακωμένο εισιτήριο στο χέρι.

Δεν ήταν η μόνη φορά, το φαινόμενο, για όσους χρησιμοποιούν τακτικά τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς –κι ιδιαίτερα το μετρό– σύνηθες, η τόση επιμονή στην προκειμένη περίπτωση μ’ εντυπωσίασε. Τη θυμήθηκα διαβάζοντας ένα αυτοκόλλητο σε μια στάση, που καλούσε ν’ αυξήσουμε τον αριθμό των «λαθρεπιβατών».

«δεν χτυπάμε εισιτήριο/ανταλλάζουμε το ήδη επικυρωμένο/

Σαμποτάρουμε τα ακυρωτικά μηχανήματα/

Αρνούμαστε τις υποδείξεις των ελεγκτών - κεφαλοκυνηγών/

Οργανώνουμε τον αγώνα μας για ελεύθερες μετακινήσεις»

Κάπως έτσι τίθεται η ατζέντα της επανάστασης στις μέρες του μνημονίου και της οικονομικής κρίσης. Το καμπανάκι για την απελευθέρωση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς σήμανε. Τ’ ακυρωτικά μηχανήματα απειλούνται να καταδικαστούν σε αχρηστία, ενώ οι «ελεγκτές – κεφαλοκυνηγοί» μάλλον θα πρέπει ν’ αρχίσουν να τρέμουν. Το μόνο που δεν ξέρω είναι, αν θα τρέμουν από φόβο να πέσουν πάνω σε κανένα αρνητή εισιτηρίου ή να χάσουν τη δουλειά τους.

Το θέμα των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς τεράστιο, όπως τεράστια είναι και χρέη και τα ποσά που είναι αναγκαία για τη διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα τους και την εξακολούθηση του κοινωνικού τους έργου. Ακόμα μεγαλύτερα τα χρέη και τα ελλείμματα, που υπονομεύουν την καθημερινή λειτουργία τους και την απρόσκοπτη επέκταση του δικτύου τους.

Θύμα κι αυτός ο κλάδος του δημόσιου τομέα, πολιτικών ανερμάτιστων κι αδιαφανών, θύλακες κομματικής εκμετάλλευσης και σπατάλης. Υπηρέτες ενός κοινωνικού κράτους με δανεικά κεφάλαια και επισφαλή προγράμματα. Πυλώνες λαϊκισμού και ανομίας ενός κράτους που ξέχασε στην πορεία του χρόνου να θέτει και να τηρεί κανόνες και να υπηρετεί την κοινωνία ως σύνολο κι όχι ως ομάδες συμφερόντων.

Για τον κρίσιμο ρόλο τους στην εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας και της οικονομίας δεν χρειάζεται επιχειρηματολογία. Ούτε, πολύ περισσότερο, για την ανάγκη να διατηρήσουν το δημόσιο χαρακτήρα τους και να συνεχιστεί, με μεγαλύτερη μάλιστα δυναμική, η επέκταση κι η ανάπτυξή τους.

Η διασφάλιση αυτού του ρόλου τους όμως, ούτε αυτονόητη είναι, ούτε δεδομένη. Η λογική του «τζάμπα» και του «λαθρεπιβάτη» στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση κατατείνει, παρά στην φαινομενικά επιδιωκόμενη. Οι θέσεις εργασίας κι η επέκταση των δρομολογίων δεν διατηρούνται με ευχολόγια και τσαμπουκάδες. Απαιτούνται επενδύσεις του κράτους, απαιτούνται κεφάλαια, χρειάζονται λεφτά και τα λεφτά πλέον δεν υπάρχουν. Δεν υπάρχουν, τουλάχιστον, με την έννοια που μέχρι πρόσφατα υπήρχαν, με δανεικά κι αγύριστα.

Για να πιάσει πλέον το κάθε ευρώ τόπο, απαιτείται σχέδιο κι αξιολόγηση, αναδιοργάνωση κι ανταποδοτικότητα. Χρειάζεται να υπάρξει ορθολογισμός και βούληση. Καλή η δωρεάν μετακίνηση μαθητών και φοιτητών, αλλά με διασφαλισμένες τις πιστώσεις από το υπουργείο Παιδείας για την καταβολή του αντιτίμου του εισιτηρίου. Καλό να μπορεί να μετακινηθεί ο ηλικιωμένος δίχως ατομικό κόστος, αυτό το κόστος όμως πρέπει να είναι έτοιμο το υπουργείο Εργασίας να το επωμιστεί. Σε αντίθετη περίπτωση από πού θα βγάλει τα έξοδά του ο οργανισμός των συγκοινωνιών;

Ο μέχρι σήμερα μόνιμος λαθρεπιβάτης στην τσέπη μας, το κράτος, έφτασε η ώρα να ελεγχθεί και να επιδείξει το επικυρωμένο «εισιτήριό» του. Εμείς πρέπει να γίνουμε οι ελεγκτές. Ο καθένας από μας που συνεισφέρει πλέον αδρά, όχι από το περίσσευμα, αλλά από το υστέρημά του, έχει κάθε λόγο ν’ απαιτεί δημόσια Μέσα Μαζικής Μεταφοράς αξιόπιστα κι αποτελεσματικά, με ποιότητα υπηρεσιών κι υπευθυνότητα διαχείρισης.

Το κράτος οφείλει να σχεδιάσει και να εφαρμόσει ένα σύγχρονο σχέδιο λειτουργίας κι ανάπτυξης των συγκοινωνιών, ακολουθώντας αρχές, κανόνες και πρότυπα από καταξιωμένα διεθνή μοντέλα, λαμβάνοντας διαρκώς υπόψη του, από τον αρμόδιο υπουργό μέχρι των τελευταίο οδηγό, ότι ο επιβάτης δεν μεταφέρεται, αλλά μετακινείται. Ως πολίτης, λοιπόν, δικαιούται ν’ απολαμβάνει όχι κατ’ ανάγκη δωρεάν υπηρεσίες, αλλά υπηρεσίες με ποιότητα, συνέπεια κι αξιοπιστία. Από την ύπαρξη αυτών –κι άλλων παρόμοιων– κριτηρίων ελαχιστοποιείται το κόστος ανά επιβάτη κι όχι από το «τζάμπα», που φορτώνει αδιακρίτως το κόστος στις πλάτες –και τις τσέπες– του συνόλου.

Από τις συγκοινωνίες και τις μεταφορές, χερσαίες, εναέριες και θαλάσσιες, θα κριθεί στο μεγαλύτερο βαθμό το αναπτυξιακό στοίχημα της χώρας. Αν υπάρχει κάποιος αρμόδιος πολιτικός παράγοντας, που πιστεύει το αντίθετο, μάλλον θα πρόκειται για… λαθρεπιβάτη της εξουσίας.

* Δάνειο από το ομότιτλο τραγούδι (Στίχοι: Ηλίας Κατσούλης, Μουσική: Παντελής Θαλασσινός, Πρώτη εκτέλεση: Παντελής Θαλασσινός)