ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ

Αυτές τις μέρες έχει αναρτηθεί για διαβούλευση στο http://www.opengov.gr/ το προσχέδιο νόμου για την ανάρτηση αποφάσεων και πράξεων κυβερνητικών και αυτοδιοικητικών οργάνων στο διαδίκτυο, που αποτελεί ένα ακόμα βήμα προς τα μπρος για τη διαφάνεια και τη νομιμότητα στη λειτουργία των οργάνων του κράτους. Στην εθνική αυτή υπόθεση το Εθνικό Τυπογραφείο μπορεί και πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο και να συμβάλει μέσω της περαιτέρω ανάπτυξης των δραστηριοτήτων του στην προσπάθεια, που ανέλαβε για το θέμα ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου και η κυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ.
Είναι γεγονός, ότι το Εθνικό Τυπογραφείο αποτελεί παραδοσιακά υπηρεσία «κλειδί» για τη λειτουργία του πολιτεύματος, εφόσον με την αποτελεσματική άσκηση της αρμοδιότητάς του για έκδοση της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως (Φ.Ε.Κ.), είναι συνυφασμένη κι η ασφαλής τήρηση των συνταγματικά επιβεβλημένων αρχών της δημοσιότητας και της ορατής δράσης των οργάνων του κράτους. Παράλληλα, η υφιστάμενη παραγωγική υποδομή επιτρέπει την κάλυψη και άλλων σημαντικών εκδοτικών δραστηριοτήτων, απόλυτα αναγκαίων για την εκπλήρωση των κρατικών λειτουργιών, αλλά και την εξυπηρέτηση των πολιτών.
Με την αξιοποίηση πιστώσεων του κρατικού προϋπολογισμού, αλλά και πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πραγματοποίησε σταδιακά από το 1994 στοχευμένες επενδύσεις τόσο σε κεφαλαιουχικό εξοπλισμό, όσο και σε εφαρμογές και τεχνολογία πληροφορικής, ώστε να διαθέτει πλέον σύγχρονο τυπογραφικό εξοπλισμό και δίκτυο, ανακαινισμένες κτιριακές εγκαταστάσεις και, ταυτόχρονα, πολύ καλή φήμη μεταξύ των δημοσίων υπηρεσιών.
Το Εθνικό Τυπογραφείο της εποχής μας, λοιπόν, ως αποκλειστικός εκδότης και διαχειριστής της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, και υπό το φως των τεχνολογικών εξελίξεων, αλλά προ παντός της επιτακτικής κοινωνικής απαίτησης για διαφάνεια και δημοσιότητα στην άσκηση των κρατικών δραστηριοτήτων, καλείται να διαδραματίσει κομβικό ρόλο για τη διασφάλιση των αρχών αυτών στο πλαίσιο της εύρυθμης λειτουργίας του πολιτεύματος. Ταυτόχρονα, η εκπλήρωση της αποστολής του σχετίζεται άμεσα με την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, την εισαγωγή δηλαδή τεχνολογιών αιχμής για την εξοικονόμηση πόρων και την ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιών διακυβέρνησης τόσο προς τον δημόσιο τομέα, όσο και προς τις επιχειρήσεις και τους πολίτες.
Το συγκριτικό λειτουργικό του πλεονέκτημα, έναντι άλλων αμιγώς διοικητικού χαρακτήρα δημοσίων υπηρεσιών, συνδυαζόμενο με την προσαρμοστικότητα κι ευελιξία που του παρέχει η οργανωτική του αυτοτέλεια ως ειδική γραμματεία στην αποκλειστική ευθύνη του υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, προσφέρει με επάρκεια –όπως αποδεικνύει η μέχρι σήμερα εμπειρία– τη δυνατότητα να βρίσκεται σε ετοιμότητα για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών ενσωμάτωσης νέων δραστηριοτήτων και καινοτομιών. Η εξέλιξη αυτής της δυναμικής, που έχει ως στόχο την εξυπηρέτηση του κράτους και της κοινωνίας των πολιτών στον κρίσιμο τομέα της πληροφόρησης και της τήρησης της νομιμότητας, κατατείνει στη διαρκή αναζήτηση εξελιγμένων τρόπων διαχείρισης και διοίκησης των διαδικασιών, σύγχρονες κι ευέλικτες δομές και διατήρηση αμφίδρομης επικοινωνίας με το σύνολο του ελληνικού διοικητικού συστήματος.

Είναι από χρόνια γνωστή η θεαματική τεχνολογική μεταβολή που έχει επέλθει και στο χώρο των γραφικών τεχνών –όπως τουλάχιστον ήταν γνωστός για το Εθνικό Τυπογραφείο ως τα τέλη της 10ετίας του 1980– με την εισαγωγή των εφαρμογών της πληροφορικής, την επέκταση της ψηφιακής εκτύπωσης, των αυτοματισμών και των τηλεπικοινωνιών. Η κλασική τυπογραφία, ανήκει πλέον στα μουσειακά είδη, το ίδιο και οι μέθοδοι που επέβαλαν οι μηχανές που χρησιμοποιούνταν. Ο σκληρός πυρήνας της τυπογραφίας όμως εξακολουθεί να είναι παρών, έστω κι αν περιορίζεται πλέον σε πολύ μικρότερο χώρο απ’ αυτόν που ήταν αναγκαίος παλαιότερα (π.χ. εκτυπώσεις, βιβλιοδεσία), ενώ στο μεταξύ νέες συσκευές, μηχανές κι εφαρμογές έχουν εισαχθεί. Ίσως μόνο η οσμή της μελάνης ή τ’ αποκόμματα των κοπτικών μηχανών δένουν εντονότερα με τις αναμνήσεις του παρελθόντος. Ακόμα κι ο χειρισμός σύγχρονων εκτυπωτικών μηχανών πραγματοποιείται μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ταυτόχρονα, η επέκταση της δυνατότητας για διακίνηση εγγράφων με ηλεκτρονικό τρόπο, η ραγδαία εξάπλωση του Internet ως μέσου επικοινωνίας και προώθησης προϊόντων, η αυτοματοποίηση της επεξεργασίας κειμένων και εικόνων, αποτελούν μερικές μόνο από τις ραγδαίες εξελίξεις των τελευταίων χρόνων.
Το Εθνικό Τυπογραφείο κατέχει, όπως προαναφέρθηκε, σε σημαντικό βαθμό τις υποδομές, τον εξοπλισμό και την τεχνογνωσία που απαιτούνται για την εφαρμογή ενός σύγχρονου προτύπου λειτουργίας, εκείνο που, κατά την άποψή μας, χρειάζεται είναι να αναπροσαρμοστούν υφιστάμενες δραστηριότητες και διαδικασίες και ν’ αναπτυχθούν, όπου κριθεί αναγκαίο, νέες, λαμβάνοντας υπόψη προγράμματα και εφαρμογές της δημόσιας διοίκησης κι όχι μόνο, που στο μεταξύ βρίσκονται σε εξέλιξη (π.χ. Πλαίσιο Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, open access κ.λπ.).
Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο (Νόμος 3448/2006, Π.Δ. 188/1996) που καθορίζει, εκτός από τα οργανωτικά θέματα του Εθνικού Τυπογραφείου και τους όρους έκδοσης της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, θα πρέπει να επεκταθεί και να καλύψει περιοχές και δράσεις, που μέχρι σήμερα δεν καλύπτονται, ώστε να εκλείψει η θεσμική ανεπάρκεια και αδυναμία σε κρίσιμους για τη διαφάνεια, την τήρηση της νομιμότητας και την πληροφόρηση των πολιτών τομείς. Είναι αυτονόητο, ότι η εφαρμογή των νέων τεχνολογιών δεν είναι από μόνη της σε θέση να επιλύσει αυτόματα το όποιο έλλειμμα πληροφόρησης, αν προηγουμένως δεν δημιουργηθεί ένα περιβάλλον φιλικό προς τους χρήστες. Είναι συνεπώς αναγκαίο, το δημοσίευμα στο Φ.Ε.Κ., η πληροφορία ως πρώτη ύλη, να υφίσταται προηγουμένως εξαντλητική επεξεργασία και ταξινόμηση, ώστε στη συνέχεια να διαδίδεται και να διαχέεται προς το περιβάλλον σε έντυπη ή ψηφιοποιημένη μορφή ως προϊόν εύχρηστο, αντιληπτό και αξιοποιήσιμο. Επιπλέον, η αναζήτηση, ο σχεδιασμός κι η προσφορά νέων προϊόντων και υπηρεσιών που παρέχουν προστιθέμενη αξία στην δημοσιευτέα μέσω των Φ.Ε.Κ. ύλη, δεν καλλιεργούν μόνο ένα κλίμα αυτοπεποίθησης και εμπιστοσύνης στο εσωτερικό του οργανισμού, αλλά διασφαλίζουν κι επιπλέον του κρατικού προϋπολογισμού οικονομικούς πόρους, που συμβάλλουν στην ενίσχυση της διαθεσιμότητας (λειτουργία, συντήρηση κ.λπ.) του συστήματος. Στην περίπτωση αυτή, οι χρήστες των προϊόντων και υπηρεσιών, που καλούνται να καταβάλουν το αναγκαίο κόστος, δεν το αντιλαμβάνονται ως επιβαλλόμενο τέλος, αλλά το κατανοούν, θεωρώντας το δικαιολογημένο.

Από τη συνοπτική προσέγγιση που προηγήθηκε αναδεικνύεται, κατά τη γνώμη μας, το κατά πόσο ενδιαφέρουσα κι ελκυστική προβάλει στις μέρες μας η προοπτική της περαιτέρω ανάπτυξης του Εθνικού Τυπογραφείου. Είναι προφανές, ότι εκ των πραγμάτων η ιστορική αυτή Υπηρεσία διαθέτει τα περιθώρια να επεκτείνει τις δραστηριότητές του, δίχως να ελλοχεύει ο κίνδυνος της στείρας γραφειοκρατικής της γιγάντωσης, αρκεί, φυσικά, η παραγωγή του ανάπτυξη ν’ αποτελέσει προϊόν μιας καλά σχεδιασμένης και οργανωμένης προσπάθειας, που θα εδράζεται στη βάση ενός δοκιμασμένου και ασφαλούς περιβάλλοντος διοίκησης.
Με δεδομένη τη διακηρυγμένη και σταθερή βούληση του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου να εργαστεί και να υπερασπιστεί αταλάντευτα την αρχή της διαφάνειας στη δράση και λειτουργία της κυβέρνησης, θέλουμε να πιστεύουμε, ότι είναι περισσότερο από βέβαιο, πως θα δοθεί νέα ώθηση στις υπάρχουσες δομές και θα ενισχυθεί αισθητά ο διακριτός ρόλος του Εθνικού Τυπογραφείου ως δημόσιας υπηρεσίας ικανής να εγγυηθεί την προστασία της νομιμότητας και τη διασφάλιση της διαφάνειας στη λειτουργία ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού κράτους.