Η δύσκολη απόφαση.

Η Ευρώπη έκανε την κίνησή της. Οι λύσεις όμως θα έρθουν από την Ελλάδα. Όσες θετικές αποφάσεις για την αντιμετώπιση της ύφεσης κι αν ληφθούν σ’ Ευρωπαϊκό επίπεδο, από όργανα και φορείς –όπως εν προκειμένω του Μάριο Ντράγκι– δεν θα μπορέσουν να έχουν θετικό πρόσημο και για τη χώρα μας, αν προηγουμένως δεν συνδυαστούν με τις αναγκαίες κι απαραίτητες δημοσιονομικές παρεμβάσεις και προσαρμογές στο κράτος και τα οικονομικά του. Αν κι η Ελλάδα δεν κάνει τις ανάλογες επιλογές της.

Αυτό είναι εξάλλου και το βασικό ζητούμενο στα χρόνια της κρίσης και των «μνημονίων». Εκεί βρίσκεται κι η κρίσιμη παράμετρος των πολιτικών που εφαρμόστηκαν από το 2010 και με ιδιαίτερη ένταση από τις κυβερνήσεις μετά το 2012 και μετά το κούρεμα του χρέους. Εκεί φαίνεται ν’ απέτυχαν οι μέχρι σήμερα κυβερνήσεις, εφόσον, για να κατορθώσουν την προσαρμογή στις δανειακές συμφωνίες, επικέντρωσαν την προσπάθειά τους στους αριθμούς και τις λογιστικές αποτυπώσεις, αποφεύγοντας ή μάλλον δειλιάζοντας ν’ αλλάξουν ριζικά κατεστημένα και δομές του κράτους, που λειτουργούν αντιπαραγωγικά δεσμεύοντας κρίσιμους και χρήσιμους πόρους για την ανάπτυξη και την κοινωνική πρόοδο.

Φτάσαμε έτσι στα πλεονάσματα μέσα από την ισοπέδωση των ασθενέστερων κοινωνικών στρωμάτων και τη διάλυση των μεσαίων. Μετά το πρώτο σοκ με την οριζόντια περικοπή των εισοδημάτων, εξακολούθησε μέρα με τη μέρα να επιστρέφει η κυβερνητική πεπατημένη δεκαετιών κι η κομματική λογική που διατρέχει απ’ την κορφή ως τη βάση τον κρατικό μηχανισμό. Δίχως εξειδικευμένο σχέδιο κι αξιόπιστες εναλλακτικές, αναπαράχθηκαν κι ακολουθήθηκαν επιλογές και κατευθύνσεις που κάθε άλλο παρά διευκόλυναν την έξοδο από την κρίση κι απηχούσαν τις ανάγκες της συγκυρίας. Κάθε αξιολόγηση της τρόικα συνοδευόταν κι από ένα νέο εφιαλτικό πακέτο περικοπών.

Ο χρόνος έτσι κύλησε σε βάρος της χώρας και το γεγονός ότι αυτή απέφυγε την τυπική χρεοκοπία χωνεύτηκε σαν ένα γραφικό επεισόδιο στο ρου της ιστορίας. Έμεινε σαν μακρινή εικόνα από το γραφικό Καστελόριζο κι όχι σαν σημείο καμπής για την εδώ και τώρα αναθεώρηση κι επανεκκίνηση της χώρας με βάση σύγχρονες αρχές, αξίες κι ανάγκες. Η ζωή κύλησε πίσω, οπισθοδρόμησε, κι η κοινωνία μπλέχτηκε σ’ ένα δαιδαλώδες πλέγμα μοιρολατρίας, εσωστρέφειας, ανασφάλειας. Όλα τα εθνικά απωθημένα κι οι Ελληνικές κακοδαιμονίες κατέκλυσαν την καθημερινότητα καθιστώντας το πολιτικό περιβάλλον τοξικό και τον κοινωνικό χώρο αφιλόξενο κι εχθρικό.

Η συζήτηση για τις τομές που έπρεπε –και πρέπει– να γίνουν στο πολιτικό σύστημα και το κράτος δεν ξεκίνησε επί της ουσίας ποτέ. Οι όποιες λογικές φωνές ακούστηκαν σκεπάστηκαν κι εξαφανίστηκαν γρήγορα από τις κραυγές και οιμωγές που πλημμύρισαν δρόμους, πλατείες και τηλεοπτικά πλατό. Η διαχείριση της κρίσης με τα εργαλεία του παρελθόντος κι όχι με τη διορατικότητα και την ευελιξία, που υποδείκνυε το μέλλον κι οι απαιτήσεις των γενιών που ακολουθούν, περιόρισε ασφυκτικά τις επιλογές και στραγγάλισε πρώτ’ απ’ όλα τις όποιες ευκαιρίες επικοινωνίας και συνεννόησης. Κι όταν οι αριθμοί κάποια στιγμή, επιτέλους, κάτι πήγαν να πουν, δεν υπήρχε πλέον ούτε διάθεση, ούτε υπομονή απ’ την κοινωνία για να τους ακούσει.

Πάντα οι επιλογές ήταν στα χέρια μας. Οι κατευθύνσεις που κινήθηκαν τα βήματά μας κι οι διαδρομές που ακολουθήσαμε μέχρι σήμερα είναι αποτέλεσμα δικών μας αποφάσεων. Όσο ασφυκτικά κι αν είναι τα πλαίσια, όσο πιεστικές οι συνθήκες, γνωρίζοντας με σιγουριά την κατεύθυνση που θέλουμε να κινηθούμε, πάντα βρίσκεται –εύκολα ή δύσκολα– το περιθώριο για ελιγμούς και προσαρμογές. Στην προσπάθεια αυτή, η συνεννόηση κι η συνεργασία, αποτελούν διαχρονικά τις ασφαλέστερες δικλείδες για τη σταθερότητα της πορείας, την επίσπευση της διαδρομής και την επιτυχία του αποτελέσματος.

Τις επιλογές μας τις ξανασυναντάμε αργά ή γρήγορα στο δρόμο μας. Θα ‘ναι λάθος αν πιστέψουμε και πάλι, ότι όλα αυτά που λέγαμε και κάναμε λάθος επί χρόνια, μπορούμε σε μια μέρα μόνο να τα διαγράψουμε και να τα διορθώσουμε. Οι σωστές επιλογές δεν αποτελούν στιγμιαία κι εύκολη απόφαση, αλλά χρονοβόρα κι επίμονη προσπάθεια. Προϋποθέτουν γνώση, συνέπεια, αλήθεια και τόλμη. Απαιτούν σθένος, βούληση και κόστος.

Η Ευρώπη έκανε την κίνησή της. Εμείς τώρα πρέπει ν’ αποφασίσουμε. Προλαβαίνουμε;

Photo: the Guardian